Rhys ab Owen: Rwy'n edrych ymlaen at weld y comisiwn hwn yn ymgysylltu'n adeiladol â phobl ledled Cymru. Mae'n bwysig sicrhau bod dyfodol Cymru yn nwylo'r Cymry. Mae Plaid Cymru, wrth gwrs, yn dal i gredu y gall Cymru fod yn genedl annibynnol ac y bydd hi un diwrnod. Nid yw'n fater o os ond pan fyddwn ni'n dod yn annibynnol, ond, am y tro, gadewch i'n taith barhau. Ac ar y daith honno, gadewch i ni fod yn...
Rhys ab Owen: Mae hwn yn gasgliad trawiadol iawn o gomisiynwyr, gyda phrofiad helaeth ac eang. Rwy'n falch iawn mai hwn yw'r comisiwn mwyaf amrywiol rŷn ni wedi'i weld hyd yn hyn yng Nghymru, ac mae'n galonogol gweld mwy o fenywod na dynion yn aelodaeth y comisiwn. Os caf i enwi rhai aelodau yn benodol: Dr Anwen Elias—mae hi'n dod â phrofiad helaeth ac academaidd ychwanegol i'r comisiwn. Mae hi wedi...
Rhys ab Owen: —Cwnsler Cyffredinol, mae democratiaeth fwy cydgynghorol yn costio arian. Felly, a wnaiff y Cwnsler Cyffredinol ymrwymo i sicrhau bod gan y comisiwn ddigon o adnoddau i alluogi'r sgwrs ehangach yr ydym ni eisiau iddi ddigwydd, i ddigwydd? Mae croeso i Lauren McEvatt, enwebai'r Ceidwadwyr, ac, yn amlwg, Ceidwadwr adeiladol. Mae gennym ni rai ohonyn nhw ar ôl o hyd. Ac mae ganddi gryn...
Rhys ab Owen: Hoffwn i ddiolch i chi, Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad, am eich datganiad heddiw.
Rhys ab Owen: Nid oes amheuaeth nad yw datganoli yng Nghymru wedi bod yn daith; mae hi wedi bod yn un hir. Os meddyliwch chi amdani am eiliad, gan wisgo eich hetiau amgylcheddol, fel taith reilffordd o Lundain—a bydd y Llywydd yn falch o hyn—i Aberystwyth. Nawr, ychydig iawn sydd eisiau i ni aros yn Paddington. Mae llai fyth eisiau rheolaeth uniongyrchol gan lywodraethwr tebyg i John Redwood mewn...
Rhys ab Owen: Prif Weinidog, rwy'n rhannu uchelgais Mike Hedges, ac yn cytuno â chi o ran budd economaidd y cyflog byw gwirioneddol. Rwyf i wedi fy siomi gan sylwadau'r Ceidwadwyr, bob amser yn ceisio rhoi pobl yn erbyn ei gilydd—mae'n drist ac mae'n gwbl ddiangen. Prif Weinidog, mae 300 o gyflogwyr cyflog byw achrededig yng Nghymru, gan gynnwys pob un sector addysg uwch yng Nghymru—yr unig wlad yn y...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr i chi, Weinidog, am eich atebion hyd yn hyn. Fel rŷch chi'n gwybod, mae 20 y cant o bobl Caerdydd yn dod o gefndiroedd BAME, ac, fel rŷch chi wedi sôn yn barod, mae'n hollbwysig bod plant y cymunedau yma yn cael eu gweld, eu bod nhw'n cael eu cynrychioli yn y cwricwlwm ac o fewn y sector addysg. Mae hynny'n dangos pwysigrwydd pethau fel gwobr Betty Campbell. Ar 13 Rhagfyr,...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr am eich ateb, Weinidog. Ar ymweliad ddoe â phorthladd Caerdydd, fe wnaethom ni drafod y posibiliadau anhygoel sydd gan Gymru ym maes ynni adnewyddadwy, ac aeth y sgwrs ymlaen ynglŷn â datganoli Ystâd y Goron i Gymru fel mae wedi digwydd i'r Alban yn barod. Fel gwnaeth y Prif Weinidog ddweud yn ddiweddar ac fel rŷch chi wedi awgrymu heddiw, roedd rheolwyr y porthladd hefyd...
Rhys ab Owen: 5. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effaith bosibl datganoli rheolaeth dros Ystâd y Goron yng Nghymru ar ynni adnewyddadwy? OQ57138
Rhys ab Owen: —ond roedd y ffigur yn llawer uwch mewn ardaloedd eraill, fel Ceredigion. Ydych chi'n edrych i weld sut oedd Ceredigion wedi gallu gwneud pethau lot yn well? A hefyd, does dim data ynglŷn â gwladolion tramor sy'n byw yng Nghymru. Sut ydyn ni yn gallu cael y data yna? Ond, yn y diwedd—yn y diwedd, mae'n gyfrifoldeb arnom ni i gyd fan hyn. Mae'n warth nad oes 50 y cant o bobl Cymru yn...
Rhys ab Owen: Rwy'n falch, Cwnsler Cyffredinol, o weld y peilot yma. Dwi'n falch o weld y pedair ardal, eu bod nhw'n ymestyn y gallu i bleidleisio, ond dwi'n sylwi eu bod nhw i gyd yn ardaloedd trefol, poblog. Oni fyddai fe'n well cynnwys o leiaf un ardal wledig? Sut daethoch chi i benderfyniad ar ble i leoli'r pedwar maes? Mae ymchwil a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru a gafodd ei gyhoeddi ym Mawrth 2020...
Rhys ab Owen: Wel, nid ydym wedi cael y bleidlais eto, Darren, ond—
Rhys ab Owen: Darren, lle mae'r Ceidwadwyr yn methu yma yw'r ffaith nad yw hyn yn broblem. Nid yw wedi bod yn broblem gydag etholiadau yng Nghymru a Lloegr yn yr un modd ag yr oedd yng Ngogledd Iwerddon yn etholiad cyffredinol 1983. Nid oes gennym gardiau adnabod gorfodol yn y wlad hon fel sydd yn Ewrop. A ydych chi eisiau hynny, Darren Millar? A ydych chi eisiau i hawliau sifil pobl gael eu tynnu oddi...
Rhys ab Owen: Er bod etholiadau Cymru'n dod yn fwyfwy cynhwysol a democrataidd, bydd etholiadau San Steffan yn gweld cam yn ôl gyda'r Bil Etholiadau hwn, gan fynd â ni'n ôl i'r ffordd Fictoraidd o gynnal etholiadau, gyda llai o bobl yn gallu pleidleisio. Dylai'r gwaith o ddiwygio'r bleidlais fod ym maes cynhwysiant, nid gwaharddiad fel yr ydych yn ei wneud ar hyn o bryd.
Rhys ab Owen: Yn ôl y peilot—
Rhys ab Owen: Iawn, Darren. Ie.
Rhys ab Owen: Mae iechyd ein democratiaeth yn seiliedig ar ymddiriedaeth—ymddiriedaeth sydd wedi bod o dan brawf sylweddol yn ddiweddar, unwaith eto, gan gastiau Aelodau Seneddol yn San Steffan a llygredd—a defnyddiaf fy ngeiriau'n ofalus—llygredd wrth wraidd y Llywodraeth. Fel pe na bai'r ail swyddi niferus sy'n talu'n dda yn ddigon, mae Llywodraeth San Steffan hefyd yn atal pobl rhag pleidleisio...
Rhys ab Owen: Mae Llywodraeth San Steffan ei hun yn dangos y gall 2 filiwn o bobl, gan gynnwys 100,000 o bobl yma yng Nghymru, golli'r gallu i bleidleisio oherwydd cyflwyno ID i bleidleiswyr. Mae 48 y cant o bobl du ym Mhrydain heb drwydded yrru. Ac mae hyn i gyd, fel y dywedodd y Cwnsler Cyffredinol, yn cael ei wneud er gwaethaf y dystiolaeth nad oes yna ddim problem i'w datrys. Roedd Gogledd Iwerddon yn...
Rhys ab Owen: Trefnydd, bydd llawer yn y Siambr hon yn gwybod bod y Senedd hon wedi ei hadeiladu ar ddoc sych, ac mae'n debyg ei bod yn iawn dweud na fyddai'r adeilad hwn yma yn awr oni bai am borthladd Caerdydd a glo y Cymoedd. Felly, mae'n addas i mi ofyn am ddatganiad heddiw gan Lywodraeth Cymru am eu strategaeth porthladdoedd a morol. Fel yn ystod y chwyldro diwydiannol, mae gan ein porthladd ran...
Rhys ab Owen: Yfory, Brif Weinidog, bydd y grŵp trawsbleidiol ar ddementia yn cyhoeddi adroddiad ynglŷn â gofal ysbyty, a hoffwn i yn y fan hon dalu teyrnged haeddiannol iawn i Lynne Neagle am ei gwaith arbennig gyda'r adroddiad yma cyn iddi hi ymuno â'r Llywodraeth. Brif Weinidog, mae'r pandemig unwaith eto wedi dangos pwysigrwydd aruthrol cydweithio agos rhwng y sector iechyd a'r sector gofal...
