Siân Gwenllian: 4. Sut mae Llywodraeth Cymru am sicrhau fod hawliau dynol cyfredol yn cael eu gwarchod pan fydd y DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd? OAQ55008
Siân Gwenllian: Oes gan Llywodraeth Cymru unrhyw gynlluniau i sicrhau fod pob disgybl yng Nghymru yn dysgu hanes a hanesion Cymru?
Siân Gwenllian: Diolch i'r pwyllgor am yr adroddiad pwysig yma. Fe hoffwn i gymryd y cyfle brynhawn yma i holi'r Gweinidog am ambell i beth sydd yn codi o'i hymatebion hi i adroddiad y pwyllgor—yn gyntaf, yr adolygiad thematig mae Estyn yn mynd i fod yn ei wneud, sy'n edrych ar drefniadau addysgu hanes Cymru mewn ysgolion: ydy'r cylch gwaith wedi'i gytuno, a beth ydy'r amserlen ar gyfer cyhoeddi'r gwaith...
Siân Gwenllian: Dyna lle'r oeddwn i, yn gwrando ar Stormzy ar argymhelliad Rhun ap Iorwerth, pan ddaeth artist mwy cyfarwydd i mi i sylw'r siartiau. Hoffwn longyfarch fy etholwr Dafydd Iwan am godi i frig siart iTunes gyda'i anthem eiconig 'Yma o Hyd'. Mae llwyddiant Dafydd yn briodas hapus rhwng yr hen rocar a mudiad ifanc ffyniannus YesCymru. Mae Dafydd yn rhannu'r un gwerthoedd â'r rhai a lwyddodd i'w...
Siân Gwenllian: Rydyn ni'n gwybod bod adnabod canser yn gynnar yn gwneud y gwahaniaeth rhwng cael canlyniad da neu ganlyniad gwael pan ei bod hi'n dod i drin y canser hwnnw. Yn syml iawn, mae darganfod canser yn gynnar yn achub bywyd claf. Mae'r dystiolaeth gadarnhaol sy'n dod yn sgil cynlluniau peilot Castell-nedd Port Talbot ac Ysbyty Brenhinol Morgannwg i'w chroesawu'n fawr iawn. Mae pobl Gwynedd yn galw...
Siân Gwenllian: 1. Pryd bydd y Gweinidog yn cyhoeddi gwerthusiad o gynllun canolfannau diagnosis cyflym Llywodraeth Cymru? OAQ54895
Siân Gwenllian: Dwi'n cytuno, fel y mae 70 y cant o rieni a'r Senedd Ieuenctid, y dylid cyflwyno un wers y flwyddyn o gymorth cyntaf i'n disgyblion ni. Rŵan, dwi'n deall y broblem sydd gennych chi efo'r cwricwlwm newydd a'r weledigaeth a'r cysyniad sydd yn fanno, ond mae rhai pethau mor bwysig maen nhw angen y sicrwydd a'r eglurder yna. Dwi'n falch o glywed bod y canllawiau yn mynd i gael eu cryfhau, ond...
Siân Gwenllian: Mae lleihau’r cynnydd mewn tlodi plant yng Nghymru, gan anelu at ddileu tlodi plant yn llwyr, yn haeddu sylw llawn gan Lywodraeth ein gwlad—sylw llawn, blaenoriaeth uchel a gweithredu brys. Yn anffodus, nid dyna’r sefyllfa. Siomedig iawn oedd clywed y Dirprwy Weinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg y bore yma yn dweud nad oedd hi yn...
Siân Gwenllian: Wel, dwi'n siomedig iawn efo'r ateb yna. Rydyn ni yn sôn am fwrdd iechyd Betsi Cadwaladr yn achos y gŵr efo dementia o Ynys Môn, fel mae'n digwydd. Felly, mae beth rydych chi'n ei ddweud yn anghywir. Diffyg arall y gwnaethoch chi ei adnabod yn y drafodaeth ynglŷn â'r safonau iechyd, cyn iddyn nhw gael eu pasio, oedd y diffyg sylw i gynllunio'r gweithlu meddygol drwy hyfforddi. Cyngor...
Siân Gwenllian: Felly, hoffwn ddweud yn glir, os oes dynes fach 90 oed o Wynedd sy'n siarad Saesneg gwael yn mynd i'r ysbyty ac ar fin cael llawdriniaeth gymhleth, yn gyfreithiol, ni all ofyn i rywun esbonio iddi beth sy'n digwydd yn Gymraeg, ac mai'r hyn rydym yn ei gynnig yw bod y bwrdd iechyd yn gwneud cynlluniau fel y gallant nodi i ba raddau y byddant yn gallu cynnal ymgynghoriadau clinigol yn y...
Siân Gwenllian: Rydych chi'n dweud hyn:
Siân Gwenllian: Credaf y bydd yn eithaf anodd perswadio pobl i dderbyn hyn. Unrhyw syniadau?
Siân Gwenllian: Onid y gwir amdani ydy nad ydy polisi'ch Llywodraeth chi yn gallu gwarantu gwasanaeth Cymraeg sylfaenol i gleifion bregus heddiw, a'ch bod chi'n gwbl gywir yn eich dadansoddiad chi na fyddan nhw ar gael ymhen pum mlynedd chwaith, oni bai ein bod ni yn newid y safonau iechyd? Ac, fel y dywedoch chi eich hun, mae sefyllfa fel hyn yn tough sell i bobl sy'n siarad Cymraeg.
Siân Gwenllian: Yn ôl e-bost anfonoch chi i swyddogion yn holi cwestiynau cyn pasio'r safonau iechyd—. Mae'n dod yn amlwg, o ddarllen yr e-bost yna, eich bod chi'n gwbl effro i ddiffygion y safonau iechyd. Dwi'n dyfynnu—rydych chi'n gofyn hyn:
Siân Gwenllian: Diolch, Llywydd. Yn ystod cwestiynau'r Prif Weinidog ddoe, mi wnes i godi achos dyn oedrannus Cymraeg ei iaith o Ynys Môn sy'n byw efo dementia. Mae'r ffaith bod bwrdd iechyd sydd i fod yn gweithredu'n unol â'r safonau iaith hyd yn oed yn ystyried darparu gofal iddo yn Lloegr, lle, wrth gwrs, na fyddai yna wasanaeth Cymraeg ar gael, yn brawf gwbl ddiamheuol fod y safonau ar y byrddau iechyd...
Siân Gwenllian: Mae'n glir bod system gyfiawnder wan yn arwain at anghydraddoldeb drwyddi draw, ac mae anghydraddoldeb i'w weld yng Nghymru, yn ôl yr adroddiad gan gomisiwn Thomas, ac mae o'n sôn am orgynrychiolaeth pobl o leiafrifoedd ethnig fel troseddwyr yn y system gyfiawnder a diffyg cyfleusterau i fenywod a diffyg gwasanaethau iechyd ac iechyd meddwl tu mewn i'r system. Ac mae'r adroddiad yn sôn y...
Siân Gwenllian: Mae'r ffaith y gall bwrdd iechyd sy'n gweithredu o dan safonau'r iaith Gymraeg hyd yn oed ystyried symud claf dementia Cymraeg ei iaith i Loegr lle na fyddai gofal yn y Gymraeg, mae hynny yn brawf diamheuol fod safonau'r Gymraeg yn y maes iechyd yn gwbl, gwbl ddiffygiol. Dyma ddigwyddodd dros y Nadolig yn achos claf dementia oedrannus o Ynys Môn. Mae Plaid Cymru ac eraill wedi dadlau o'r...
Siân Gwenllian: Fel rhan o ymchwiliad y Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr diweddar, pan ofynnodd yr Organisation for Economic Co-operation and Development i ddisgyblion am eu teimladau am eu profiadau bywyd, fe ddarganfuwyd fod 54 y cant o ddisgyblion yng Nghymru weithiau neu o hyd yn teimlo'n ddiflas—39 y cant ydy'r cyfartaledd rhyngwladol. Mae 63 y cant o ddisgyblion weithiau neu o hyd yn teimlo yn...
Siân Gwenllian: 5. A wnaiff y Prif Weinidog roi diweddariad ar y ddarpariaeth gofal cymdeithasol drwy gyfrwng y Gymraeg? OAQ54864
Siân Gwenllian: 3. Pa drafodaethau mae’r Cwnsler Cyffredinol wedi eu cael hefo'r Dirprwy Weinidog a'r Prif Chwip ynglŷn â chydraddoldeb yn y gyfraith, yn sgil adroddiad Comisiwn Thomas? OAQ54863
