Rhun ap Iorwerth: Diolch. Dim ond ymyriad byr iawn. Mae llawer o etholwyr i mi wedi lleisio pryderon penodol ynghylch prisiau ynni cynyddol. Rydym yn sôn am bobl yn gorfod dewis rhwng gwresogi a bwyta. A yw'r Aelod yn cytuno mai un broblem rydym yn debygol o'i hwynebu fwy a mwy yw nad yw pobl yn gallu coginio neu wresogi bwyd am na allant fforddio'r prisiau ynni? A gwyddom pa mor niweidiol fydd hi os yw pobl...
Rhun ap Iorwerth: Diolch yn fawr iawn. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod wedi ffieiddio, a dweud y gwir, ag agwedd y Ceidwadwyr yn y ddadl hon y prynhawn yma. Dyma'r enghraifft waethaf imi ei chlywed erioed o wadu COVID, y fwyaf diystyriol o realiti colledion y blynyddoedd diwethaf. A ydych yn teimlo cywilydd fod arweinydd eich plaid yn gwneud hwyl am ein pennau drwy ddiystyru'n ddifrifol yr holl aberth y bu'n...
Rhun ap Iorwerth: Mi wnaf i ddirwyn fy sylwadau i ben drwy edrych ymlaen at y camau nesaf. Mae eisiau cadw at yr un egwyddorion—dwi wedi sôn amdanyn nhw—o ran gwneud digon ond dim gormod. Mae'n wir am yr amser ynysu: dowch â fo lawr gymaint â phosib, ond dim ond pan fo'r dystiolaeth yn caniatáu y gallwn ni wneud hynny, a dwi'n gobeithio y gall hynny ddigwydd yn fuan, wrth gwrs. Rhaid cofio ein bod ni'n...
Rhun ap Iorwerth: Wel, yn fy mhrofiad i ac o brofiad cyd-Aelodau i chi, gwn fod yna ddeialog agored y gallwch ei chael gyda chynghorwyr i'r Llywodraeth, ac rydym yn ei chael drwy'r pwyllgor iechyd ac yn y blaen. Hefyd, roeddem yn sôn am don fyd-eang a thystiolaeth fyd-eang o don o amrywiolyn newydd nad oeddem yn gwybod dim amdano, ac er eich bod efallai'n meddwl eich bod yn gwybod popeth amdano yn awr, Janet,...
Rhun ap Iorwerth: Wrth gwrs.
Rhun ap Iorwerth: Ac mae hwnnw'n bwynt rwyf wedi'i wneud fy hun: mae'n bwysig i ddemocratiaeth ein bod yn cael pethau'n iawn ac yn gwneud pethau yn y drefn gywir. Ond mae dadlau yn awr fod yr hyn y cafwyd tystiolaeth briodol ar y pryd ei fod yn briodol yn anghywir yn enghraifft dda iawn o gamddefnyddio ôl-ddoethineb, rwy'n credu.
Rhun ap Iorwerth: Mi fyddwn ni'n pleidleisio dros welliant y Llywodraeth achos y cwbl mai o yn ei wneud, dwi'n meddwl, ydy gosod allan y broses o godi mesurau gwarchod sydd eisoes wedi cael ei chyhoeddi a'n wir wedi dechrau cael ei gweithredu. Dwi'n meddwl ei bod hi'n werth amlinellu eto'r egwyddorion dwi a fy nghyd-Aelodau ym Mhlaid Cymru wedi cael ein harwain ganddyn nhw dros y ddwy flynedd diwethaf. Mae...
Rhun ap Iorwerth: —i fod yn—[Anghlywadwy.]—ynglŷn â'n hymateb ni i COVID.
Rhun ap Iorwerth: Dwi'n hapus i dderbyn ymyriad.
Rhun ap Iorwerth: Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Sylwadau digon byr, dwi'n meddwl, sydd eu hangen gen i heddiw. Mae'n amlwg bod y cynnig yma wedi dyddio braidd. Mae o'n galw am gyfres o bethau sydd eisoes yn digwydd, felly ymatal byddwn ni heddiw. Mae hindsight yn rhyfedd o beth, onid ydy? A gwrando ar Russell George yn fanna rŵan yn dyfarnu ar rywbeth wythnosau lawer wedi'r dystiolaeth oedd yn cael ei...
Rhun ap Iorwerth: Diolch am y cyfle i wneud cyfraniad byr i'r ddadl hon. Ac yn gyntaf, gadewch imi ddweud cymaint rwy'n cydymdeimlo â'r holl bobl, y miloedd lawer, sydd wedi siarad am eu pryderon dwfn am y newid yn y trefniadau sgrinio canser ceg y groth. Mae sgrinio, wrth gwrs, wedi dod yn rhan werthfawr o'r arfogaeth ataliol ym maes iechyd menywod, ac mae llawer o fywydau wedi'u hachub drwy ddiagnosis...
Rhun ap Iorwerth: Diolch am yr ymateb yna. Byddai, mi fyddai fo'n gam mawr, ond yn gam pwysig. A'r holl bwynt o'i roi o mewn deddfwriaeth fyddai sicrhau bod yr egwyddor ddim yn gallu cael ei hanwybyddu; byddai'n rhaid gweithredu. Yng Nghymru, mae yna gamau addawol iawn wedi cael eu cymryd—yr egwyddor o bartneriaid gofal yng nghynllun gweithredu Cymru ar gyfer dementia, er enghraifft—ond mae yna agendor...
Rhun ap Iorwerth: Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Mae 70 y cant o breswylwyr cartrefi gofal yn byw efo dementia, ac mae cyswllt cymdeithasol, yn enwedig efo teulu neu ofalwyr anffurfiol, yn bwysig iawn iddyn nhw o ran dal gafael ar eu sgiliau cognitive ac ati. Mi oedd mesurau diogelwch y cyfnod clo, wrth gwrs, yn allweddol o ran atal lledaeniad COVID, ond o ystyried tystiolaeth fel ymchwil y Gymdeithas...
Rhun ap Iorwerth: Mae'r gronfa, wrth gwrs, wedi bod yn un modd o helpu busnesau, ond mi wnaeth rhai busnesau lwyddo i oroesi drwy fod yn rhan o'r ymateb i COVID. Dwi wedi ysgrifennu at y Llywodraeth a'r Gweinidog o'r blaen ynglŷn â'r angen i gynnal y cadwynau cyflenwi gafodd eu creu yn ystod y pandemig. Mi fu Brodwaith yn fy etholaeth i, yn ogystal â chwmnïau fel Elite, y fenter gymdeithasol yn y...
Rhun ap Iorwerth: Does dim llawer iawn o sylwadau gen i i'w gwneud heddiw, mewn difrif. Wythnos yn ôl, roeddwn i'n galw ar y Gweinidog i roi tipyn mwy o sylw i'r arwyddion positif oedd, roeddwn i'n sicr yn credu, yn dechrau dod i'r amlwg yn ôl yr ystadegau. Mi oedd hi braidd yn gyndyn i wneud hynny bryd hynny, a dwi'n deall, wrth gwrs, mai bod yn bwyllog oedd hi, ond mi oedd pethau yn dechrau edrych yn well...
Rhun ap Iorwerth: Rwy'n ddiolchgar iawn i Aelodau o bob un o'r pleidiau gwleidyddol am eu cyfraniadau, ac mae'r ystod o anghydraddoldebau a gyflwynwyd gan bawb, onid yw, yn tynnu sylw at faint y broblem a wynebwn. Rwy'n creu bod difrifoldeb y sefyllfa wedi ei adlewyrchu yn nifrifoldeb y cyfraniadau a glywsom heddiw gan bron bob Aelod, ac eithrio'r Aelod dros Ddyffryn Clwyd a benderfynodd feirniadu'r rhai...
Rhun ap Iorwerth: Diolch yn fawr iawn, Llywydd, a diolch, Weinidog, ac yn wir, diolch i bawb sydd wedi cymryd rhan yn y drafodaeth y prynhawn yma. Does gen i ddim llawer o amser. Dwi'n gwerthfawrogi diolch y Gweinidog inni am ddod â hyn gerbron y Senedd rithiol heddiw, ond dydyn ni ddim yn gwneud hynny oherwydd ein bod ni'n licio siarad am anghydraddoldebau; rydyn ni'n gwneud hyn oherwydd ein bod ni'n credu...
Rhun ap Iorwerth: 'Bydd cynnydd ystyrlon yn galw am ymdrechion cydlynol ar draws pob sector i gau'r bwlch.' Maent yn awgrymu sut beth fyddai strategaeth fel rydym yn galw amdani heddiw, sut beth fyddai ymateb trawslywodraethol. Dylai ddiffinio 'cydraddoldeb iechyd' a sut beth yn union fyddai llwyddiant. Dylai ddarparu targedau a chanlyniadau clir, mesuradwy gydag amserlen ddiffiniedig. Dylai ddod â gwaith...
Rhun ap Iorwerth: Mi glywn ni y prynhawn yma yn yr awr nesaf lawer o enghreifftiau o anghydraddoldebau gan ein cyd-Aelodau wrth inni drio creu darlun o'r her rydyn ni yn ei hwynebu. Mae'r ffaith bod gymaint o fudiadau gwahanol wedi dod at ei gilydd i wthio am strategaeth yn dweud gymaint. A dwi'n ddiolchgar i nifer ohonyn nhw am eu cydweithrediad uniongyrchol wrth baratoi am y ddadl heddiw. Mae Coleg Brenhinol...
Rhun ap Iorwerth: Mae anghydraddoldebau iechyd yn cynnwys llawer o ffactorau gwahanol. Rydym yn sôn am wahaniaethau mewn disgwyliad oes—disgwyliad oes iach—a gwahaniaeth o ran mynediad at ofal iechyd. Rydym yn sôn am y gwahanol lefelau yn nifer yr achosion o gyflyrau iechyd hirdymor, corfforol a meddyliol, a gwahaniaethau rhwng pwy—wel, gallai ddilyn tuedd economaidd-gymdeithasol lle mae tlodi'n gyrru...
