Rhys ab Owen: Nid yw'r hyn sy'n cael ei gynnig heddiw yn berffaith, ond dyw natur datganoli yng Nghymru ers 1997 ddim wedi bod yn berffaith. Yn 1997, roedd rhai yn y Democratiaid Rhyddfrydol, ac ym mhlaid fi fy hun, yn dadlau doedd yr hyn a oedd yn cael ei gynnig gan Lafur ddim yn ddigon da a ddylen ni ddim cefnogi hynny, tra'r oedd eraill yn dweud, 'Wel, fe wnawn ni afael yn hyn, y cynnig amherffaith hwn,...
Rhys ab Owen: Wrth edrych yn ôl, yr ail grŵp a oedd yn gywir—diolch byth, rhoddodd Dafydd Wigley a Richard Livsey eu grym llwyr y tu ôl i’r cynnig teneuaf, ond un a oedd, o fewn ychydig flynyddoedd, wedi adeiladu’r Senedd hon. Pe bai ein cenedl wedi pleidleisio yn erbyn datganoli am yr eildro, byddem wedi treulio’r ddau ddegawd diwethaf yn ddi-lais ac ar yr ymylon, heb allu mynd i’r afael...
Rhys ab Owen: Mae hyn yn fater o godi’r gwastad yn y Senedd fel ei bod yn addas ar gyfer y Gymru fodern, hyderus, hunanlywodraethol sydd ohoni. Bydd y rhif 96 yn ddiogel rhag y dyfodol, fel y dywedodd Huw Irranca-Davies. Er bod Andrew R.T. Davies yn cyhoeddi’n berfformiadol y bydd y Ceidwadwyr Cymreig bob amser—bob amser—yn gwrthwynebu datganoli cyfiawnder, gwyddom y bydd ei benaethiaid yn Llundain...
Rhys ab Owen: Os ydyn ni am drafod yn fanylach y gost wleidyddol, efallai y gall y Ceidwadwyr gael gair gyda'u ffrind nhw y Prif Weinidog—wel, y Prif Weinidog am nawr beth bynnag—Boris Johnson. Fel clywon ni, dros 80 o apwyntiadau i Dŷ'r Arglwyddi, a rhai ohonynt yn erbyn cyngor y comisiwn penodiadau—dyna beth sydd gyda ni yn San Steffan. Rŷn ni i gyd yn gwybod bod rôl craffu'r ddeddfwrfa yn hynod...
Rhys ab Owen: Yn ddiweddar, dywedodd Andrew R.T. Davies yng nghynhadledd y Blaid Geidwadol fod angen iddynt wisgo’r crys coch yng Nghymru. Wel, Andrew, byddai cefnogi Senedd gryfach yn ddechrau da i hynny.
Rhys ab Owen: Cyn hir, byddwn yn colli 20 y cant o'n cynrychiolwyr yn San Steffan. Nôl yn 2016, gwnaeth un o fy rhagflaenwyr, y Ceidwadwr David Melding, lansio pamffled ar y cyfle i greu rhagor o Aelodau Cynulliad trwy dorri nifer yr Aelodau Seneddol yn San Steffan.
Rhys ab Owen: Roedd yr adroddiad yn dadlau, oherwydd toriad yn nifer yr Aelodau yn San Steffan, y gallem gynyddu ein niferoedd yma heb gael effaith negyddol ar bwrs y wlad. Aeth yr Athro Russell Deacon yn ei flaen a dywedodd, fel un o awduron yr adroddiad, fod bonws posibl yn hyn yn sgil Brexit—y creadur gwirioneddol brin hwnnw nad ydych wedi gallu dod o hyd iddo eto—bonws yn sgil Brexit, y gallai...
Rhys ab Owen: Mae'n werth atgoffa fy ffrindiau ar y meinciau gyferbyn o ambell ffaith hanesyddol. Cafodd y Ceidwadwyr eu dileu oddi ar y map etholiadol yn 1997—y tro cyntaf ers y landslide Rhyddfrydol yn 1906. Dyddiau da, yntefe, Jane Dodds? Ni lwyddodd y Torïaid i gael comeback yn San Steffan tan wyth mlynedd yn ddiweddarach, yn 2005, a chymorth mawr i'r comeback hynny oedd yr Aelodau Torïaidd a...
Rhys ab Owen: Neu gadewch i mi ei ddweud mewn ffordd wahanol. Mae dros ddwywaith cymaint o Aelodau Seneddol Torïaidd wedi colli hyder yn y Prif Weinidog nag sydd o Aelodau'r Senedd yn eistedd yma. Nid yw'r Arglwydd Thomas o Gwmgïedd byth yn cyfeirio at y setliad datganoli yng Nghymru am nad yw erioed wedi'i setlo. Rydym wedi cael o leiaf pedwar fersiwn gwahanol. Dim ond dau beth sy'n barhaus yn hanes...
Rhys ab Owen: Mae'r Senedd hon yn iau na phob un o'i Haelodau etholedig. Ond yn y cyfnod byr yma, mae'r sefydliad yma wedi datblygu yn anhygoel. Rŷn ni'n anghofio bod y Cynulliad cyntaf gyda llai o gyfrifoldebau cyllidol na chynghorau cymunedol. Diolch byth, rŷn ni wedi symud ymlaen o fodelau cynnar y Senedd hon a welodd Weinidogion yn eistedd ar bwyllgorau. Ac eto, er gwaethaf hynny i gyd, mae'r Senedd...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr, Weinidog. Yn dilyn y datganiad ysgrifenedig a wnaed dros y toriad, pan gyhoeddwyd yr oedi byr, mae etholwyr wedi cysylltu â mi i fynegi eu pryderon ynglŷn â'r mater. Rwyf innau hefyd yn pryderu ynghylch y rheini sy'n meddwl eu bod eisoes wedi'u diogelu, ac roeddent yn pryderu bod yr oedi i'w weld yn datrys pryderon landlordiaid, yn hytrach na diogelu rhentwyr. Cafodd y...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr, Llywydd. Ac rôn i'n falch iawn, yn sicr, o glywed i ddechrau fod Alun Davies a Sam Kurtz wedi cynrychioli'r Senedd hon gydag anrhydedd. Ond rŷn ni hefyd yn falch iawn o ddarllen eu llythyr nhw, wedi iddynt ein cynrychioli ni. Mae'n dda ein bod ni wedi cael ein cynrychioli, yn enwedig gan ddau mor barchus â'r ddau yma, ond, yn sicr, mae angen mwy na jest seen and not heard,...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr, Cwnsler Cyffredinol. Mae’n deg dweud nad yw cyfleusterau ein tribiwnlysoedd Cymreig ddim yn ddigon da. Dwi'n cofio siarad ag un barnwr a hi'n dweud mai ei gorchwyl cyntaf hi bob dydd oedd symud y bordydd a'r cadeiriau er mwyn gwneud yn siŵr bod yr ystafell yn barod ar gyfer achos. Gyda'r brydles yn Oak House yng Nghasnewydd yn dirwyn i ben y flwyddyn nesaf—yr unig adeilad...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr, Gwnsler Cyffredinol. Fe fyddwch yn ymwybodol fod y Weinyddiaeth Gyfiawnder wedi cyhoeddi'n ddiweddar eu bod wedi prynu bloc swyddfa wrth ymyl yr Old Bailey am £111 miliwn. Fel bargyfreithiwr ifanc yn 2009, roedd pobl yn cwyno bryd hynny am gyflwr annigonol y ganolfan cyfiawnder sifil yng Nghaerdydd. Mae pobl wedi parhau i gwyno amdani ers hynny. Mewn gwirionedd, pan ymwelodd...
Rhys ab Owen: Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Fe fyddwch yn fwy ymwybodol nag unrhyw Aelod yma o'r garreg filltir enbyd a basiwyd dros y toriad hanner tymor o 100 diwrnod ers ymosodiad di-synnwyr Putin ar Wcráin a'i phobl. Fel swyddog y gyfraith yn Llywodraeth Cymru, pa waith a wnaethoch gyda swyddogion y gyfraith eraill ledled y Deyrnas Unedig i ymchwilio i'r troseddau rhyfel a'r erchyllterau hawliau...
Rhys ab Owen: Er gwaethaf trydariad diweddar Andrew R.T. Davies yn datgan na fydd y Ceidwadwyr Cymreig byth yn cefnogi datganoli cyfiawnder, dwi, a dwi'n gwybod chi, hefyd, Cwnsler Cyffredinol, yn cytuno gyda geiriau'r Arglwydd Thomas o Gwmgiedd—mae mater o bryd yn hytrach nag os yw datganoli cyfiawnder i'r lle hwn. A chyda pethau'n symud yn sydyn iawn yn San Steffan, fe all datganoli cyfiawnder ddigwydd...
Rhys ab Owen: Diolch i Tom Giffard am ei gwestiwn, a diolch i'r Gweinidog am ei holl waith mewn perthynas â'r ganolfan werthfawr hon i fenywod yn Abertawe. Bydd y Gweinidog yn ymwybodol o fy mhryderon ei fod yn gynllun peilot pum mlynedd nad yw’n dechrau tan 2024 ar y cynharaf, ac y bydd ond yn gallu cefnogi 12 o fenywod fan bellaf yn ardal Abertawe. Fy mhryder i yw beth sy’n digwydd i'r menywod...
Rhys ab Owen: 1. A yw Llywodraeth Cymru yn bwriadu cynnal ymarfer cwmpasu i asesu faint o adnoddau ychwanegol y byddai angen i Drysorlys y DU eu darparu i gynnal system gyfiawnder ddatganoledig gynaliadwy a llwyddiannus yng Nghymru? OQ58120
Rhys ab Owen: 4. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gynlluniau Llywodraeth Cymru i sicrhau cyfleusterau digonol ar gyfer Tribiwnlysoedd Cymru? OQ58119
Rhys ab Owen: 5. Pa drafodaethau y mae'r Comisiwn wedi'u cael i sicrhau mwy o lais i Gymru ar y Cynulliad Partneriaeth Seneddol: fforwm newydd yr UE a'r DU a sefydlwyd o dan y cytundeb masnach a chydweithredu? OQ58121
