3. 3. Datganiad: Bil Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:23 pm ar 8 Mehefin 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 3:23, 8 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Wel, y bobl sydd wedi ein hethol ni yma. Sefais ar y maniffesto yn fy etholaeth gan gynnwys polisïau ar bwerau amrywio treth incwm a chefais fy ethol fel y cafodd—[Torri ar draws.] Cefais fy ethol, yn y pen draw, yn fy etholaeth. [Chwerthin.] Ac etholwyd pob Aelod yma, yn wir. Ond y pwynt yw hwn: gofynnwyd i bobl Cymru am eu barn ar hyn y mis diwethaf ac maent wedi mynegi eu barn. Cafodd eich plaid saith sedd—do, mae hynny’n wir—ond mae 60 o Aelodau yma felly ni chafwyd ymchwydd o gefnogaeth enfawr i’ch plaid, er fy mod yn cydnabod eich bod, wrth gwrs, wedi cynyddu eich cefnogaeth ac mae’n amlwg yn y ffaith fod yna saith ohonoch yma.

Rhaid i mi ddweud, wrth gwrs, nad oes gan eich plaid hanes cadarn o gefnogi datganoli. Roeddech chi a minnau gyda’n gilydd yn y Coed Duon yn ystod refferendwm 2011 ac roeddech yn gwrthwynebu pwerau deddfu sylfaenol ar y pryd. Roedd eich plaid, dros dri etholiad cyntaf y Cynulliad, o leiaf, yn gwrthwynebu bodolaeth y Cynulliad. Nawr, mae newid wedi bod. Iawn, rwy’n derbyn hynny. Ond i lawer o’ch aelodau, gwn nad yw bodolaeth y Cynulliad ynddo’i hun yn rhywbeth y maent yn gyfforddus ag ef. Duw a ŵyr, gwelsom lawer o’r llythyrau a anfonodd rhai ohonynt dros y blynyddoedd i rai o’r papurau newydd: nid oeddent yn arbennig o hapus gyda’r Cynulliad, Cymru na’r iaith Gymraeg. Mae hynny wedi newid.

Rwy’n derbyn y pwynt a wnewch heddiw eich bod yn ceisio datblygu setliad datganoli sy’n fwy cadarn, ond y pwynt rwy’n ei wneud yw hyn: yn yr Alban, ni fu refferendwm ac nid yw UKIP wedi galw am refferendwm ychwaith ar y pwerau eang y bydd yr Alban yn eu cael i amrywio trethi. Yng Ngogledd Iwerddon, lle mae’r dreth gorfforaeth yn cael ei datganoli, unwaith eto, nid yw UKIP wedi galw am refferendwm yng Ngogledd Iwerddon. Felly, beth sy’n gwneud Cymru yn wahanol, yn enwedig o ystyried y ffaith fod pob plaid yn eu maniffestos wedi ymdrin â’r mater hwn, a bod pobl Cymru wedi penderfynu eu bod yn dymuno cefnogi pleidiau—a hynny gyda mwyafrif llethol—a fyddai’n dymuno gweld pwerau amrywio trethi wedi’u datganoli, ac a fyddai’n mynd ati’n benodol i wneud yn siŵr fod y pwerau hynny, pan fyddant yn cyrraedd, yn cael eu defnyddio’n ddoeth? Ond rwy’n dweud wrtho eto: heb bwerau amrywio trethi, ni chawn ffordd liniaru’r M4; nid oes unrhyw ffordd o gael un heb y llall.