Diolch i'r rheolwr busnes am ei datganiad busnes. Rwyf yn arbennig o ddiolchgar am y newidiadau i fusnes heddiw er mwyn caniatáu datganiad llafar ar farwolaeth Dylan Seabridge, un o fy etholaeth, a mater y codais gwestiwn brys yn ei gylch beth amser yn ôl, yn gofyn am ddatganiad o'r fath. Rwyf yn falch fod gennym yr adolygiad a’n bod yn gallu edrych ar hyn yn nes ymlaen.

A gaf i ofyn i'r Gweinidog edrych ar ddau ddigwyddiad diweddar yr wyf yn credu eu bod yn haeddu ymateb gan Lywodraeth Cymru? Y cyntaf yw’r cyhoeddiad heddiw gan y Pwyllgor ar Newid Hinsawdd—adroddiad tystiolaeth asesu risg ar ymaddasu ar gyfer newid yn yr hinsawdd. Mae'n dangos yn glir iawn fod perygl i’r Deyrnas Unedig yn ei chyfanrwydd, ond i Gymru yn benodol, wynebu niwed economaidd sylweddol oherwydd ansawdd gwael ein seilwaith. Mae’r Athro Krebs, sef cadeirydd yr Is-bwyllgor Ymaddasu, sy’n adnabyddus, wrth gwrs, i ni yng Nghymru, yn datgan bod Cymru yn un rhan o'r wlad sydd â llawer o stoc tai gwael, ac mae angen inni edrych ar sut mae gwneud y cartrefi hynny'n fwy cydnerth. Ar y llaw arall, mae hefyd yn dweud bod Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 yn rhoi fframwaith da inni allu gweithio ar hyn. Ond, ac ystyried popeth, tybed a gawn ni ddatganiad gan y Llywodraeth ynghylch sut y mae'r Llywodraeth yn bwriadu ymateb i adroddiad y Pwyllgor ar Newid Hinsawdd gan fod Llywodraeth San Steffan yn gorfod ymateb yn ffurfiol a’i ystyried? Credaf y byddai'n briodol pe byddai Llywodraeth Cymru yn ymateb mewn modd cyffelyb ac yn ei ystyried, os mynnwch, yn adroddiad statudol ac yn ymateb yn y ffyrdd hynny, ac i hynny fod, efallai, yn rhan o’r gwaith a wneir gan y Llywodraeth drwy gyfrwng datganiad, ond wedyn trwy waith pwyllgor, wrth i bwyllgorau ddatblygu eu gwaith a'u hymateb yn y Cynulliad hwn.

Yr ail fater yr hoffwn ddatganiad pellach gan y Llywodraeth arno yw mater gorwariant gan ddau o'n byrddau iechyd—Bwrdd Iechyd Lleol Hywel Dda a Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr: tua £50 miliwn bellach yn y flwyddyn ariannol ddiwethaf. Rydym wedi cael datganiad o ffaith gan yr Ysgrifennydd Cabinet. Mae hynny'n ddigon teg, ond hoffwn ddatganiad ynglŷn â’r hyn a fydd yn cael ei wneud. Os caf i atgoffa'r Llywodraeth am yr hyn a ddywedwyd yn y Pwyllgor Cyllid adeg adolygu Deddf Cyllid y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2014, y cofiaf iddo ddod drwy’r Cynulliad hwn, pan ddywedodd y Gweinidog ar y pryd, Mark Drakeford, mewn ymateb i gwestiynau gan y Pwyllgor Cyllid:

'Rwyf yn gyndyn o agor y blwch Pandora o wargedion a diffygion heb eu cynllunio. Mae’r drefn hon yn ymwneud â gwargedion a diffygion sydd wedi’u cynllunio. Mae'n ymwneud â chytuno â’r byrddau iechyd pan fydd angen iddynt orwario ym mlwyddyn 1 er mwyn gwneud penderfyniadau buddsoddi synhwyrol sydd wedyn yn rhyddhau refeniw ym mlynyddoedd 2 a 3 neu, weithiau, danwario ym mlwyddyn 1 oherwydd bod prosiect mawr y maent am fwrw ymlaen ag ef ym mlwyddyn 2. Mae diffygion wedi’u cynllunio, yn fy marn i, yn rhan gadarn o gynlluniau tair blynedd. Ni hoffwn i’r syniad ledaenu drwy’r gwasanaeth iechyd eich bod yn gallu cronni gwargedion a diffygion heb eu cynllunio—'.

Wel, mae’r syniad hwnnw yn sicr yn gyfredol o amgylch y gwasanaeth iechyd, yn enwedig mewn dau o'r byrddau iechyd, nad ydynt yn dal, fel yr wyf yn deall, yn ddigon cymwys i gael eu hystyried ar gyfer y fframwaith cyllid tair blynedd, a ragwelwyd yn Neddf Cyllid y GIG. Yn awr, ac ystyried bod y Ddeddf honno wedi mynd ar drywydd cyflym drwy’r Cynulliad, heb graffu Cyfnod 1, mae'n esgeulus iawn ar ran y Llywodraeth os nad yw wedi gallu cyflawni uchelgeisiau'r Ddeddf honno i sicrhau bod ein holl fyrddau iechyd yn awr yn dilyn cynllun tair blynedd, ac yn cyflawni’r cynllunio tair blynedd hwnnw, ac nad ydynt yn gorwario yn y ffordd y maent yn ei wneud.

Felly, yn ogystal â’r datganiad o ffaith hwnnw a gawsom eisoes, a gawn ni ddatganiad mwy trylwyr ac efallai ddadl gan y Llywodraeth ar faterion y ddau fwrdd iechyd hyn, a pham nad yw Deddf Cyllid y GIG yn gweithio i roi sylfaen fwy cynaliadwy i gyllid y GIG yng Nghymru?