Diolch i chi, madam ddirprwy lefarydd. Wrth i’r platiau tectonig symud o’n cwmpas, tybed a yw hwn yn gyfle i newid patrwm ein ffordd o feddwl hefyd. Mae’n hollol gywir—a cheir consensws eang, yn amlwg—na ddylai Cymru gael ei gwneud yn dlotach eto gan y penderfyniad a wnaed drwy’r refferendwm. Ond rwy’n credu ei bod hefyd yn wir, er bod sicrhau ein bod yn derbyn yr arian a addawyd i ni yn angenrheidiol, nid yw’n ddigon, yw e? Hynny yw, roeddem yn cyflawni statws Amcan Un yn 1999. Enillasom loteri’r cronfeydd strwythurol Ewropeaidd. Ac eto, dros y cyfnod ers hynny, beth a welsom? Disgynnodd incwm y pen yng Nghymru mewn gwirionedd, o gymharu â’r DU a’r UE. Felly, rwy’n credu bod hwn yn gyfle i ni ailystyried ein dull o weithredu. Rwy’n meddwl bod yn rhaid i ni weithredu yn yr ysbryd fod yr hyn y chwiliwn amdano—ac rydym yn edrych bellach ar Lundain nid ar Frwsel—. Nid ydym yn chwilio am elusen. Rydym yn chwilio am gymorth i’n helpu ein hunain. Rhan o hynny yw buddsoddiad ariannol, ond rhan ohono yw rhoi’r pŵer i ni, mewn gwirionedd, i adfywio ein heconomi ein hunain. Yn yr amgylchedd newydd—. Wrth gwrs, nid ydym yn gwybod beth fydd telerau terfynol y cytundeb i adael yr UE, a bydd hynny’n dylanwadu ar y pwerau sydd ar gael i ni. Ond hyd yn oed os ydym yn yr Ardal Economaidd Ewropeaidd a Chymdeithas Masnach Rydd Ewropeaidd, mae gennych y gallu i amrywio TAW. Oni fyddai hwnnw’n bŵer defnyddiol—nid i’w adael yn San Steffan, ond i’w ddwyn yma, fel y gallem gael cyfradd TAW is ar gyfer ein diwydiant twristiaeth mewn gwirionedd? Gallem edrych ar hybu ein diwydiant adeiladu mewn gwirionedd drwy gael cyfradd TAW is ar gyfer ailwampio cartrefi. Gallem edrych ar dreth gorfforaeth. Gwelsom Iwerddon yn nodi cynnydd o 26.4 y cant mewn cynnyrch domestig gros, sy’n uwch nag unman arall yn Ewrop, rwy’n meddwl, yn bennaf drwy wrthdroadau, fel y cânt eu galw—yn y bôn, cwmnïau yn symud eu pencadlysoedd i Iwerddon oherwydd cyfraddau deniadol y dreth gorfforaeth. Oni fyddai’n ysgogiad dilys i bolisi rhanbarthol i ni allu denu rhai o’r cwmnïau gwasanaethau ariannol sy’n clystyru ar hyn o bryd yn y Filltir Sgwâr ac yn Canary Wharf ychydig ymhellach i’r gorllewin a dweud, ‘Wel, dewch i Gymru; gallwn ddarparu amgylchedd busnes deniadol ar eich cyfer.’?

Meddyliwch beth y gallem ei wneud o ran trethi busnes eraill. Credydau treth i ymchwil a datblygu—rydym am adeiladu busnesau arloesol. Mewn gwirionedd, yn hytrach na chwarae dal i fyny, rydym yn awyddus i chwarae naid llyffant; rydym eisiau bod ar y blaen. Gallem ddefnyddio peth o’r rhyddid newydd a fyddai ar gael i ni, beth bynnag fyddai telerau’r cytundeb terfynol, i greu mantais gystadleuol o’r fath. Cyflwynwyd y blwch patentau gan y Canghellor i roi manteision treth, o incwm yn y dyfodol yn y bôn, o arloesedd patent. Yn yr Iseldiroedd, maent yn ei ddefnyddio ar gyfer meddalwedd. Nawr, pe gallem wneud hynny yng Nghymru, meddyliwch beth y gallai hynny ei wneud i sector dynamig tu hwnt sy’n dod i’r amlwg eisoes mewn perthynas â dechrau busnesau meddalwedd newydd yng Nghymru. Felly, rwy’n credu mai dyma’r math o feddwl—mewn anhrefn ac mewn argyfwng, wyddoch chi, nid yw’n un y buaswn wedi ei ddewis, ond mewn gwirionedd, mae newid hefyd yn creu cyfleoedd, ac efallai bod angen i ni, yn ogystal ag amddiffyn yn llwyr a dwyn pobl i gyfrif mewn perthynas â’r addewidion a wnaethant a gwneud yn siŵr nad yw Cymru dan anfantais yn ariannol, efallai fod angen i ni fod ychydig yn fwy creadigol hefyd a meddwl am yr hyn y gallem ei wneud yn wahanol a fyddai’n rhoi mantais i ni, a fyddai’n golygu mai Cymru fydd y lle i fod i fusnesau yn y dyfodol. Gyda’r math hwnnw o feddylfryd cadarnhaol, credaf y gallwn ysbrydoli ein pobl ein hunain a’n busnesau ein hunain, a denu darpar entrepreneuriaid ac arloeswyr i Gymru hefyd.