Part of the debate – Senedd Cymru am 5:33 pm ar 13 Gorffennaf 2016.
Diolch. Diolch i’r holl Aelodau am eu cyfraniadau ond yn benodol, rwyf am ddiolch i aelodau tîm Plaid Cymru: Simon Thomas, a ganolbwyntiodd ar effaith gadael yr UE ar yr amgylchedd a’r sector amaethyddol; Bethan Jenkins, a ganolbwyntiodd ar ein diwydiant dur; ac Adam Price, a fu’n trafod y cwestiynau economaidd ehangach sy’n codi o adael yr UE. Ac ydy, mae’n bryd newid patrwm ein ffordd o feddwl a chael dull economaidd newydd o weithredu.
Mae’n bwysig deall yr hyn a ddigwyddodd gyda’r bleidlais hon. Mae’r rhan fwyaf o’r rhai a bleidleisiodd dros adael y siaradais â hwy yn ystod yr ymgyrch ac ers y canlyniad yn dweud wrthyf eu bod wedi gwneud hynny’n bennaf am eu bod eisiau newid, oherwydd eu bod yn teimlo nad oes ganddynt lais ac oherwydd eu bod wedi cael llond bol ar gael eu cymryd yn ganiataol gan sefydliad gwleidyddol heb gysylltiad â’r bobl. Rwy’n deall hynny. Rwy’n parchu hynny.
Wrth gloi, hoffwn fynd i’r afael â’r cwestiwn hwn o hiliaeth. Hoffwn ddiolch i’r Aelod dros Gaerffili a Mark Isherwood, ac yn wir y Gweinidog, am gyfeirio at hyn hefyd. Ni allwn ac yn bendant iawn ni ddylem wadu bod tôn y ddadl a’r canlyniad wedi rhoi llais i ragfarnau. Mae wedi grymuso rhai a oedd o bosibl yn tueddu eisoes i gropian allan o dan wahanol gerrig i gam-drin lleiafrifoedd. Mae wedi arwain at gynnydd yn nifer y digwyddiadau hiliol yr adroddwyd amdanynt, a gwae ni os anwybyddwn hynny. Ac nid codi bwganod yw dweud hynny pan fo’r ffeithiau’n cefnogi hynny.
Roedd materion yn ymwneud â dosbarth ac anghydraddoldeb yn ganolog i ganlyniad y refferendwm. Ni ellir dehongli’r ffaith fod y niferoedd mwyaf o bobl wedi pleidleisio dros adael yn yr ardaloedd sy’n elwa fwyaf o gronfeydd strwythurol yr UE mewn gwirionedd fel unrhyw beth heblaw protest uchel yn erbyn cael eu gwasgu—gwaedd uchel yn erbyn tlodi ac yn erbyn parhau ar waelod y gynghrair gyfoeth, er eu bod wedi manteisio ar y cronfeydd hynny ers nifer o flynyddoedd. Nid yw’r cynnydd yng nghost gwyliau tramor neu daliadau crwydro ffonau symudol yn golygu fawr ddim os nad oes gennych arian i fforddio gwyliau neu ffôn symudol. Roedd llawer o bobl wedi colli gobaith y gallai gwleidyddiaeth newid pethau, a rhoddodd y refferendwm bŵer iddynt daro ergyd yn erbyn yr elît gwleidyddol, ac maent wedi manteisio ar y cyfle hwnnw. Felly, ni ddylai pobl gael eu diystyru fel pobl annysgedig a thwp, neu hyd yn oed fel rhai sy’n gweithredu yn erbyn eu buddiannau eu hunain am bleidleisio dros adael am y rhesymau hynny. Nid yw’n ymateb afresymol i’r sefyllfa wleidyddol bresennol, ar ôl chwalfa’r byd bancio, pan fo cyn lleied o gyfleoedd i gael eich llais wedi ei glywed. Rhaid i’r lleisiau hynny gael eu clywed.
Cafodd yr addewid y byddai’r DU yn arbed arian drwy adael yr UE dderbyniad da mewn trefi a phentrefi lle mae pobl wedi cael eu gadael ar ôl. Addawyd mwy o arian a rheolaeth i bobl yn y lleoedd hynny. Cawsom y ffigur hwn o £490 miliwn a ddyfynnais yn gynharach gan arweinydd y Ceidwadwyr—un o arweinwyr yr ymgyrch dros adael yr UE.
Nawr, ar ôl heddiw, rwy’n gobeithio y gallwn gael y ddadl ehangach honno ac y gallwn gytuno, ni waeth pa ochr roeddem arni yn y refferendwm, fod angen i ni yng Nghymru gymryd mwy o reolaeth ac ysgwyddo mwy o gyfrifoldeb dros ein materion ein hunain. Bydd Plaid Cymru yn parhau i fod ar flaen y gad yn gwneud yn siŵr ein bod yn diogelu dyfodol Cymru. Dylai pob un ohonom yma ymrwymo i hynny a dim llai na hynny.