5. 3. Datganiad: Yr UE — Trefniadau Pontio

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:53 pm ar 13 Medi 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 3:53, 13 Medi 2016

(Cyfieithwyd)

Cafwyd sawl cwestiwn gan yr Aelod. Yn gyntaf oll, o ran cyhoeddiad y Trysorlys, yr hyn y maent wedi'i ddweud yw y byddant yn ariannu unrhyw brosiect sy’n cael ei gymeradwyo cyn y datganiad. Mae dadl yn parhau ar hyn o bryd o ran yr hyn y mae 'cadarnhau' yn ei olygu. Felly, nid yw'n hynod o glir beth yw’r dyddiad cau, er bod yr ymrwymiad yn amlwg. Pan mae'n sôn am golofn 2 a phrosiectau sy'n cael eu cymeradwyo ar ôl i ddatganiad yr hydref gael ei asesu, ffordd y Trysorlys o ddweud ‘Bydd yn rhaid i chi ymbil arnom am yr arian’ yw hynny. Beth mae'n ei olygu yw na fyddwn yn derbyn unrhyw sicrwydd o gwbl y bydd arian a fyddai wedi dod i Gymru fel hawl yn flaenorol yn dod i Gymru o gwbl, gan y bydd y Trysorlys yn ei reoli, yn ôl y rheolau y mae'r Trysorlys ei hun yn eu pennu, a heb unrhyw fath o esboniad. Dyna beth y maent yn ei olygu wrth hynny. Felly, ni allwn roi unrhyw sicrwydd o gwbl y byddwn yn cael ceiniog ar ôl i’r cyfnod cymeradwyo fynd heibio. Bydd ar sail achos unigol, yn ôl y Trysorlys, a byddant yn penderfynu a fydd arian a ddaeth yn awtomatig ar un adeg yn dod o gwbl yn y dyfodol.

O ran y Grŵp Cynghori ar Ewrop, rwy’n ymwybodol nad yw’n gallu cynnwys pobl a oedd ar un ochr ymgyrch y refferendwm yn unig. Felly, bydd angen sicrhau bod y bobl yn y Grŵp yn adlewyrchu’r gwahaniaeth barn, nid dim ond un farn unigol ynghylch y dyfodol. O ran magu hyder, wel, mae'n sôn wrthyf i am ‘ddawn gwerthu’ yn ei eiriau ef, heb ddweud y byddai Brexit wedi bod yr hyn sy'n cyfateb i rywun yn gofyn i mi ‘Wel, faint yw eich cynnyrch?’ a fi yn dweud 'ni allaf ddweud hynny wrthych’ gan fod pob busnes unigol yn dymuno gwybod beth oedd yn digwydd ar ôl Brexit. Byddai pob busnes unigol eisiau gwybod beth yw fy marn i ar fynediad at y farchnad sengl a minnau’n dweud 'Wel, ni allaf ddweud hynny, nid wyf am ddweud wrthych' wedi ymddangos, wel, gallwch ddychmygu sut y byddai hynny’n ymddangos. Felly, roedd yn hynod o bwysig i ddweud wrth gynulleidfa yn yr Unol Daleithiau bod Llywodraeth Cymru yn credu bod mynediad dilyffethair at y farchnad sengl yn bwysig dros ben. Dywedodd pob busnes y siaradais ag ef hynny, oherwydd, fel yr wyf wedi ei ddweud o'r blaen, bod eu busnesau yn weithrediadau Ewropeaidd nid yn weithrediadau yn y DU. Os oes rhwystr rhwng y DU a'r gweithrediadau llawer mwy sydd ganddynt yn Ewrop, y DU fydd yn dioddef o ganlyniad i hynny. Mae angen i ni osgoi hynny ar bob cyfrif.

O ran y materion eraill a gododd, ar drafodaethau cyn masnachu, mae llawer o adroddiadau wedi bod yn y papurau am wledydd yn dod at y DU. Gwlad yr Iâ oedd y cyntaf. Rwyf wedi gweld llawer iawn o rai eraill. Y gwir amdani yw nad oes unrhyw beth wedi digwydd eto a byddem yn disgwyl, wrth gwrs, i fod yn rhan o unrhyw drafodaethau ar gytundebau masnach rydd. Maent yn cymryd blynyddoedd i’w trafod—10 mlynedd, fel arfer, i gytuno arnynt. Mae'r awgrym y gallai'r DU ail-drafod tua 50 o gytundebau masnach rydd mewn dwy flynedd—ni allaf ddychmygu y byddai hynny'n bosibl, yn enwedig yn erbyn gwledydd sy'n drafodwyr masnach profiadol. Felly, mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr ein bod yn cydbwyso yr hyn sy'n angenrheidiol gyda’r hyn sy’n wirionedd bosibl. Ar hyn o bryd, mae'r DU yn dal i fod yng nghanol y broses o lunio tîm trafod. Mae'n bell iawn o fod mewn sefyllfa i allu trafod cytundeb masnach rydd gyda bloc masnachu neu wlad arall, a dyna pam y mae damcaniaeth yr hyn y soniais amdano yn gynharach wrth arweinydd yr wrthblaid yn iawn, ond yn ymarferol mae’n llawer mwy anodd ar hyn o bryd.

O ran y farchnad sengl, ie, mae'n rhaid iddo fod y ddwy ffordd ac mae'n dibynnu pwy ydych chi. Os mai Aston Martin neu Jaguar Land Rover ydych chi, mewn gwirionedd efallai na fydd tariffau yn gwneud cymaint â hynny o wahaniaeth i chi. Os mai BMW ydych chi, mewn gwirionedd—bydd pobl yn dal i brynu ceir BMW, tariff neu beidio, os ydynt yn dod o'r Almaen. Ond, os ydych chi’n wneuthurwr ceir fel Nissan neu Ford, mae'n gwneud gwahaniaeth mawr oherwydd y mae hynny o bosibl yn ychwanegu’n fawr at gost y ceir yr ydych yn eu gwerthu, ac yr ydych yn eu gwerthu fel swmp. Felly, y cynhyrchwyr ceir swmp a fyddai’n dioddef fwyaf gyda thariffau, tra byddai ceir crand—i siarad yn blaen, os gallwch chi fforddio prynu Aston Martin, efallai nad yw 10 y cant ychwanegol yn mynd i fod yn anodd i chi. Ond, byddai'n gwneud gwahaniaeth mawr os ydych chi’n gobeithio prynu Ford yn y DU o'i gymharu â Ford ar gyfandir Ewrop. Felly, nid oes angen tariffau arnom ni. Mae angen i ni wneud yn siŵr nad oes tariffau ar waith ac nid wyf yn meddwl bod neb yn dadlau’n rhagweithiol dros dariffau beth bynnag. Cofiwch ar gyfer 60 miliwn y DU, ar y pwynt hwnnw bydd yr UE yn 440 miliwn. Nid ydym yn sôn am ddau floc cyfartal yma. Rydym ni’n sôn am sicrhau ein bod yn cael cymaint o gydraddoldeb â phosibl, ond nid yw fel petai ein bod ni yr un maint.

O ran y materion eraill y crybwyllodd, ydy, mae mynediad at y farchnad yn hynod bwysig i ffermwyr ac, ydy, mae cyfle i ail-lunio polisi amaethyddol, ond mae angen yr arian arnom. Os nad oes gennym dimau goch i dalu ffermwyr ar ôl 2020, gallai fod gennym y system gymorth amaethyddol orau yn y byd, ond dim ceiniog i dalu amdano. Felly, y mae'n rhaid datrys hynny ar draws y DU gan y pedair Llywodraeth yn y DU. Y peth olaf y mae ein ffermwyr ei eisiau—ein cynhyrchwyr cig oen yn arbennig—yw tariff 15 y cant ar gig oen sy’n cael ei werthu i’r Undeb Ewropeaidd. Ydy, mae'n gynnyrch o fri ond bydd yn dal i gael effaith ar y gwerthiant yn ein marchnad fwyaf ar gyfer cig oen. Felly, mae dyfodol ffermio yn dibynnu ar osgoi tariffau, fel y mae ym maes gweithgynhyrchu ac unrhyw sector arall o'r economi, ac mae’n rhaid i hynny fod y llinell sylfaen. Os ydym yn mynd i sefyllfa lle mae'r DU yn ei chanfod ei hun yn ddarostyngedig i reolau Sefydliad Masnach y Byd, bydd hynny yn ei gwneud yn fwy anodd i ddenu buddsoddiad. Pam fyddai buddsoddwyr yn ystyried y farchnad Ewropeaidd ac yn buddsoddi yn y DU yn hytrach nag yn yr Undeb Ewropeaidd lle gallant symud eu nwyddau a’u gwasanaethau o gwmpas heb unrhyw fath o rwystrau tariff? Dyna beth y mae’n rhaid i ni ei osgoi yn y dyfodol ac, fel y dywedais, nid wyf i’n credu bod unrhyw un wedi dadlau’n rhagweithiol dros dariffau beth bynnag. Gadewch i ni eu hosgoi.