Diolch i chi, Lywydd. Rwy’n ddiolchgar i’r Blaid Geidwadol am gyflwyno’r ddadl heddiw, a’r cyfle y mae’n ei gynnig i nodi’r gwaith sylweddol sy’n cael ei wneud yn y maes hwn gan fyrddau iechyd, ymddiriedolaethau a Llywodraeth Cymru. Mae yna heriau wrth gwrs o ran recriwtio a chadw staff yng Nghymru, ar draws teulu’r GIG yn y DU a thu hwnt yn y rhan fwyaf o systemau gofal iechyd gorllewinol. Gallaf gadarnhau y bydd y Llywodraeth yn cefnogi’r cynnig a’r gwelliant heddiw. Rydym eisoes wedi cael rhai llwyddiannau yma yng Nghymru, a dylem gydnabod hynny. Ond nid cyfle i’r Llywodraeth fod yn hunanfodlon yw hwn. Fel y dywedais, rydym yn cydnabod bod heriau, ac rydym yn y broses o weithredu.

Mae’n deg dweud bod ein cyfraddau cadw a recriwtio yng Nghymru wedi aros yn gyson, gyda llai o staff yn gadael, er enghraifft, o gymharu â Lloegr. Fodd bynnag, mae yna anawsterau gwirioneddol mewn rhai meysydd. Rydym yn gwybod am rolau penodol y mae galw mawr amdanynt a lle mae trosiant staff yn gymharol uchel.

A rhan o’r her i ni yw’r ffordd rydym yn siarad am y GIG yng Nghymru. Gwyddom ei fod yn cael effaith wirioneddol ar forâl a recriwtio, ac nid yw rhannau o’r feirniadaeth a glywir yn rheolaidd yn deg nac yn gywir yn wrthrychol. Disgrifiwyd hyn wrthyf yn rheolaidd gan barafeddygon, er enghraifft, yn ystod y cyfnod olaf o flwyddyn neu ddwy. Er enghraifft, soniodd Ceri Phillips amdano yr wythnos hon wrth sôn am y gallu i annog pobl i ystyried gyrfaoedd mewn meddygaeth a phroffesiynau cysylltiedig. Ond mewn gwirionedd rwy’n cael fy nghalonogi gan y modd—y modd adeiladol—yr agorodd y ddadl a chyfraniad yr Aelodau o gwmpas y Siambr. Gall y ffordd rydym yn siarad yn adeiladol am y gwasanaeth wneud gwahaniaeth i gael trafodaeth ymchwilgar go iawn am y gwasanaeth iechyd, ond ei wneud yn y fath fodd fel nad ydym yn gwneud galwadau sy’n tynnu sylw’r penawdau ac na ellir eu cefnogi.

Rwy’n cydnabod bod cadw staff yn faes ffocws allweddol, ac mae gwaith sylweddol eisoes ar y gweill ar hyn o bryd, gyda byrddau iechyd yn ystyried yr agwedd ehangach o ymgysylltu â staff, megis arfarnu a datblygu, fel bod staff yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi a’u gwerthfawrogi trwy gydol eu gyrfaoedd. Mae arolwg staff y GIG eisoes ar y gweill, gyda chefnogaeth undebau llafur, er mwyn ein helpu i ddeall y materion sy’n wynebu ein staff, a bydd ei ganlyniadau yn bwydo i mewn i’r newidiadau rydym am eu gwneud i helpu i gadw staff. Wrth gwrs, lle mae trosiant a swyddi gwag yn bodoli, mae angen i ni recriwtio yn rheolaidd, ac mae byrddau iechyd eisoes yn gweithredu ystod o fesurau i geisio llenwi’r swyddi gwag hynny. Maent yn cynnwys ymgyrchoedd recriwtio Ewropeaidd a rhyngwladol, dyrchafiad ac ymestyn cynlluniau dychwelyd i weithio, gweithgaredd marchnata a recriwtio lleol, i enwi ond ychydig.

Er bod y drafodaeth heddiw wedi canolbwyntio ar heriau recriwtio a chadw staff, mae’n ffaith bellach fod yna fwy o staff rheng flaen yn gweithio yn y GIG yng Nghymru nag erioed o’r blaen. Mae niferoedd staff cyfwerth ag amser llawn wedi cynyddu fwy na 2,200 yn y flwyddyn ddiwethaf. Dyna gynnydd o 3.1 y cant, a dwbl y cynnydd yn y flwyddyn flaenorol. Mae’n ffaith fod nifer y meddygon ymgynghorol, meddygon eraill, nyrsys a bydwragedd wedi cyrraedd lefelau uwch nag erioed. Mae hynny’n golygu bod gweithlu’r GIG yng Nghymru yn parhau i dyfu yn wyneb caledi parhaus, ac eto, er gwaethaf y niferoedd uwch nag erioed o staff, gwyddom ein bod yn dal i wynebu marchnad recriwtio heriol, a dyna pam y mae’r Llywodraeth eisoes yn rhoi camau ar waith i gynorthwyo byrddau iechyd i recriwtio a hyfforddi meddygon ychwanegol. Rydym yn adeiladu ar ymgyrch y llynedd drwy lansio ymgyrch fawr yn genedlaethol a rhyngwladol i farchnata Cymru fel lle gwych i feddygon hyfforddi, gweithio a byw. Bydd yr ymgyrch yn cael ei lansio ym mis Hydref ac mae wedi cael ei datblygu i gefnogi byrddau iechyd a gweithgaredd ymddiriedaethau yn gyson, dan faner GIG Cymru. Bydd ei ffocws cychwynnol ar feddygon, ond bydd wedyn yn ymestyn i ystyried gweithlu ehangach y GIG, ac rwy’n falch o glywed amryw o siaradwyr yn y Siambr heddiw yn crybwyll y ffaith nad meddygon yn unig yw’r GIG, na nyrsys yn unig, ond ystod eang o wahanol grwpiau proffesiynol a grwpiau cefnogi. Byddaf yn gwneud datganiad llawnach ar yr ymgyrch honno yn y Siambr yr wythnos nesaf.