Part of the debate – Senedd Cymru am 5:15 pm ar 14 Medi 2016.
Wel, mae’n wir mai’r Comisiwn Ewropeaidd fydd y corff sy’n trafod telerau, ond bydd unrhyw un sy’n gwybod unrhyw beth am yr UE yn gwybod pwy sy’n dal yr awennau o’i fewn. Bûm yn aelod o Gyngor Gweinidogion Ewrop, er bod peth amser ers hynny, ond os credwch mai ychydig o ddylanwad fydd gan yr Almaen yn y penderfyniadau hyn, rwy’n ofni nad ydych yn byw yn yr un byd â’r gweddill ohonom.
Unwaith eto, mae amaethyddiaeth yn bwysig i ni, nid yn lleiaf yn fy rhanbarth i, Canolbarth a Gorllewin Cymru, ond hyd yn oed ar fwyd a diod, mae gennym ddiffyg o £17 biliwn y flwyddyn gyda’r UE. Mae cynnal y fasnach fwyaf rhydd sy’n bosibl rhwng ein dau gorff—Prydain a’r hyn sy’n weddill o’r UE—yn aruthrol er eu lles. Mae bod allan o’r UE yn rhoi cyfle i ni wneud newidiadau i’r gyfraith sy’n effeithio ar ein diwydiannau, ac ni allwn ei wneud o’i fewn am yr union reswm y cyfeiriodd Steffan Lewis ato eiliad yn ôl, sef bod yn rhaid i chi gael cytundeb 27 neu 28 o wledydd eraill er mwyn pasio deddfwriaeth yr UE. Felly, o ran y diwydiant dur, fel y gwyddom, cawn gyfle i wneud gostyngiadau sylweddol ym mhrisiau ynni, os ydym am wneud y penderfyniadau hynny, ac ni allwn eu gwneud ar hyn o bryd, neu ni allwn ond ei wneud yn amherffaith ar hyn o bryd. Mae prisiau ynni yn 6 y cant o gostau’r diwydiant dur yn gyffredinol, felly, os gallwn haneru ein prisiau ynni, hyd yn oed i’r hyn y maent yn ei godi yn yr Almaen, byddai hynny’n fudd mawr i ddiwydiant dur Prydain, ac nid i’r diwydiant dur ym Mhort Talbot yn unig, ond Shotton hefyd.
Felly, nid wyf yn deall sut y gallwn gael plaid genedlaetholaidd gyferbyn nad yw’n dymuno i’w deddfau gael eu llunio yng Nghaerdydd ac sy’n hapus, nid yn unig iddynt gael eu gwneud yn San Steffan, ond hyd yn oed ymhellach i ffwrdd ym Mrwsel. Mae hyn yn ymddangos i mi fel cyfle enfawr i Gymru, nid yn unig i’r DU, i ddatganoli llawer o faterion i Gaerdydd yn hytrach nag i San Steffan. Felly, nid oes gennyf unrhyw ofnau ynglŷn â gallu Cymru yn y dyfodol i gystadlu yn y byd yn gyffredinol. Mae James Dyson, un o’n hentrepreneuriaid mawr, ac allforiwr enfawr, yn nodi bod gennym ddiffyg o £100 biliwn y flwyddyn gyda’r UE yn ein masnach a hyd yn oed pe bai tollau mewnforio yn cael eu gosod arnom, yna, o’i gymharu â phendiliadau arian cyfred, mae hynny’n ymylol. Felly, mae’r byd o ansicrwydd y mae busnesau’n byw ynddo eisoes yn gorfod ymdopi â’r mathau o ansicrwydd y mae gadael yr UE wedi ychwanegu atynt, ac maent yn ymdopi’n dda dros ben.
Mae bod allan o’r UE yn rhoi cyfle i ni ddiwygio’r polisi amaethyddol, er enghraifft, yn enwedig ail ran ein cynnig heddiw, ac i gynllunio polisi amaethyddol penodol ar gyfer amgylchiadau arbennig Cymru. Mae gennym lawer mwy o ffermwyr yr ucheldir yng Nghymru nag yng ngweddill y DU, ac yn sicr mwy na sy’n wir yng ngweddill yr UE. Byddwn yn gallu llunio polisi amaethyddol sy’n benodol i’w hanghenion. Ni sydd i ddewis. Rwy’n gobeithio y bydd y polisi amaethyddol yn cael ei ddatganoli’n llawn i ni yma yng Nghaerdydd. Ac o ganlyniad i adael yr UE, bydd holl gyfrifoldebau’r Comisiwn Ewropeaidd yn dod i’r Cynulliad hwn ac i Lywodraeth Cymru, gan y bydd yn ein galluogi—[Torri ar draws.] Ie, a’r arian parod hefyd. Rwyf eisoes wedi dweud laweroedd o weithiau, wrth ymateb i Carl Sargeant, y dylai Cymru gael pob ceiniog o arian cyhoeddus sydd ar hyn o bryd yn cael ei wario yng Nghymru gan yr Undeb Ewropeaidd. Mae hynny’n golygu trafod telerau gyda Llywodraeth y DU, am wn i, ond ni ddylem osgoi hynny a’n harian ni ydyw, felly mae difidend gadael yr UE ar ei ben, oherwydd, fel y gwyddom, gwerir £10 biliwn y flwyddyn o’n harian mewn mannau eraill yn yr UE, nid yn ôl yn y DU. Felly, rydym eisiau ein cyfran o hwnnw hefyd, a fyddai, ar sail y pen, yn £500 miliwn ychwanegol y flwyddyn i’w wario yng Nghymru er budd pobl Cymru.
Mae bod y tu allan i’r UE yn rhoi cyfle i wneud newidiadau micro i bolisi amaethyddol yn ogystal, ar reoliadau chwynladdwyr a phlaladdwyr, ar faterion iechyd a diogelwch, lle gall y costau a godir fod yn gwbl anghymesur â’r manteision sy’n cael eu sicrhau. Felly, er enghraifft, gadewch i ni edrych ar enghraifft gyffredin a di-fflach iawn sef rheoli rhedyn ar y bryniau: yn wahanol i nawr, byddwn yn gallu aildrwyddedu Asulam fel modd o reoli rhedyn, deunydd a gafodd ei achredu’n llawn o dan gyfundrefn reoli flaenorol, ac nid oedd gennym unrhyw broblemau gyda hynny. Ond pan drosglwyddwyd rheolaeth i’r Undeb Ewropeaidd, yna nid oedd gennym unrhyw lais a chafodd ei wahardd. Felly, ceir llawer o enghreifftiau o’r fath hefyd lle bydd gennym gyfle i leihau costau ein cynhyrchwyr a’n ffermwyr a chyrff masnachu eraill i ni allu dod yn fwy cystadleuol yn y byd. Mae’n gyfuniad o fanteisio ar farchnadoedd newydd, a byddwn yn gallu gwneud hynny oherwydd byddwn yn rhydd yn awr i drafod cytundebau masnach rydd drosom ein hunain gyda rhannau eraill o’r byd—