Nid wyf am ailadrodd pethau a ddywedwyd eisoes yn y ddadl flaenorol ar adael yr UE a glywsom yn gynharach heno, ond rwy’n ofni bod y cyfraniadau a glywsom yn y ddadl hon yn symptomatig o’r modd gor-syml y cyflwynwyd y sefyllfa rydym ynddi a’r risgiau sy’n ein hwynebu.

Rwy’n synnu, fel llawer o bobl eraill, fod cymaint o ffermwyr wedi dewis pleidleisio dros adael, heb fawr o sylw i’r golled a allai ddigwydd i’w hincwm. Clywais yn ddiweddar am un ffermwr a bleidleisiodd dros adael sy’n derbyn £69,000 o’r cynllun taliad sylfaenol, sy’n amlwg yn swm da iawn o arian, o’i gymharu â’r cyflog cyfartalog. Faint o elw a wnânt o’u busnes ffermio? Dim ond £5,000, sy’n amlwg yn bwrw amheuaeth ar hyfywedd y busnes os oes posibilrwydd na cheir unrhyw daliadau ffermio yn y dyfodol. Ni allwn ddibynnu ar y Trysorlys i drosglwyddo’r arian. Felly, rwy’n credu bod yn rhaid i ni wrando ar y rhesymau pam y byddai pobl o’r fath wedi pleidleisio dros adael. Maent yn siarad am yr angen i gael gwared ar reoleiddio, ond â siarad ar ran fy etholaeth drefol, mae rheoleiddio’r diwydiant bwyd a’r warant y mae’r polisi amaethyddol cyffredin wedi ei rhoi i ddefnyddwyr ynghylch taith bwyd o’r fferm i’r fforc yn rheoliad hanfodol sy’n rhaid i ni ei gadw; fel arall, byddwn yn parhau i ddioddef yn sgil y posibilrwydd o beryglon ofnadwy i iechyd y cyhoedd. Felly, rwyf eisiau ein rhybuddio rhag meddwl bod atebion syml i’r broblem hynod o gymhleth a roddwyd i ni yn awr, ac i sicrhau ein bod yn ymwybodol, nid yn unig o’r gwaith anhygoel o galed sydd ynghlwm wrth ffermio—mae’n debyg mai dyna’r swydd fwyaf anodd yn gorfforol y bydd neb yn ei gwneud yng Nghymru—ond hefyd o’r rhan y mae ffermwyr yn ei chwarae yn sicrhau ein bod yn diogelu ein hamgylchedd ac yn cyflawni ein rhwymedigaethau newid yn yr hinsawdd. Felly, mae gan gymunedau ffermio a’r gymuned wledig ran eithriadol o bwysig i’w chwarae, ond hefyd mewn perthynas â diogelu’r bwyd rydym yn ei fwyta ac i sicrhau bod gennym ddyfodol iach. Ond nid wyf yn meddwl bod ei gyflwyno fel pe bai’n bosibilrwydd hawdd, ac yn rhywbeth i’w ddatrys yn syml oherwydd bod busnes newydd yn cael ei greu mewn maes penodol, yn cyfleu cymhlethdod y broblem sy’n bodoli yma. Yn sicr mae angen i ni gymryd rhan lawn yn y broses o edrych ar yr heriau economaidd y bydd y Gweinidog cyllid yn eu hwynebu, a sicrhau bod pob llais yn cael ei glywed, nid y rhai sy’n gweiddi uchaf yn unig.