Pan euthum i goleg hyfforddi athrawon gyntaf, roedd y dirwedd addysg yn wahanol iawn i’r hyn a welwn heddiw. Roedd y rhai â thueddiad academaidd yn mynd i ysgolion gramadeg, ond roedd y rhai a oedd yn tueddu mwy at alwedigaeth yn mynd i ysgol uwchradd fodern. Roedd ysgolion gramadeg gwladol yn addysgu cannoedd o filoedd o ddisgyblion, ac yn cynnig addysg am ddim y gellid ei chymharu ag addysg ysgolion a oedd yn codi ffioedd. Yn anffodus, lansiwyd ymgyrch gan y rhai oedd â gwrthwynebiad ideolegol i unrhyw fath o ddethol i ddinistrio pob ysgol ramadeg yn y wlad a chyflwyno’r system gyfun. Rhoddodd y system gyfun ddiwedd ar ddethol academaidd a gorfodi pob disgybl i fynd i’w hysgol leol, hyd yn oed os oedd hynny’n golygu dosbarthiadau mwy o faint ac addysg israddol. O dan y system gyfun, rydym wedi gweld cyrhaeddiad disgyblion yn gostwng, rwy’n teimlo. Mae dosbarthiadau mwy o faint wedi golygu bod llai o gyswllt un i un rhwng athro a disgybl, ac mewn llawer o achosion, mae rôl yr athro wedi cael ei chyfyngu i rôl hwylusydd yn hytrach na hyfforddwr.

Mae un astudiaeth ar ôl y llall wedi dangos bod prosiect peirianneg gymdeithasol y system gyfun yn methu. Rydym wedi gweld y gostyngiad yn y safonau’n cyflymu ac rydym yn disgyn ar ôl ein cymheiriaid yn y tablau cynghrair rhyngwladol.