Yn y Cyfarfod Llawn ar 12 Gorffennaf, nodais fy nghynlluniau ar gyfer sefydlu cronfa triniaethau newydd a chynnal adolygiad â ffocws pendant, annibynnol o'r broses cais am gyllid ar gyfer cleifion unigol, a adwaenir yn gyffredin fel IPFR. Rwy’n falch o gael y cyfle hwn i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Cynulliad a phobl Cymru ar y cynnydd a wnaed gennym dros yr haf.

Byddaf yn dechrau gyda'r gronfa triniaethau newydd. Mae gwaith yn mynd rhagddo'n dda i sefydlu'r gronfa, a fydd yn sicrhau bod £80 miliwn ar gael yn ystod oes y Llywodraeth hon. Bydd yn darparu’r arian ychwanegol hwn ar gyfer meddyginiaethau newydd sy'n cynrychioli cam sylweddol ymlaen mewn triniaethau ar gyfer clefydau sy'n bygwth bywyd ac sy'n cyfyngu ar fywyd. Bydd y gronfa'n cefnogi’r gwaith o gyflwyno meddyginiaethau sy'n gweddu i’r meini prawf hyn a argymhellir gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal, a elwir yn NICE, neu'r Grŵp Strategaeth Meddyginiaethau Cymru, AWMSG. Rwy’n disgwyl y bydd y cymorth ariannol ychwanegol hwn yn para hyd at 12 mis, gan roi amser i fyrddau iechyd ymgorffori gwariant yn y dyfodol o fewn eu cyllidebau.

Rydym yn dibynnu ar arbenigedd NICE a'r AWMSG i asesu effeithiolrwydd meddyginiaeth newydd, gan ystyried barn glinigol a safbwynt y claf. Mae'r ddau sefydliad uchel eu parch hyn yn seilio eu hargymhellion ar y dystiolaeth fwyaf diweddar. Mae seilio ein mynediad at bolisi meddyginiaethau newydd ar ganllawiau awdurdodol NICE ac AWMSG yn lleihau'r risg o anghydraddoldebau ac amrywiad o ran mynediad. Bydd yn sicrhau bod cleifion ledled Cymru yn derbyn triniaethau a brofwyd i fod yn effeithiol yn glinigol, gyda phris sy’n cydbwyso â'r buddion. Bydd y gronfa driniaethau newydd yn cefnogi ein dull seiliedig ar dystiolaeth, gan ddarparu byrddau iechyd gydag arian ychwanegol i sicrhau bod meddyginiaethau arloesol, newydd yn cael eu cyflwyno cyn gynted â phosibl. Mae opsiynau ar gyfer sefydlu’r gronfa yn weithredol yn cael eu datblygu ac rydym ar y trywydd iawn i sefydlu'r gronfa erbyn mis Rhagfyr eleni. Byddaf, wrth gwrs, yn gwneud cyhoeddiad pellach, manwl yn nes ymlaen yn y flwyddyn.

Gan droi at yr adolygiad o'r broses IPFR, mae llawer iawn i'w adrodd. Proses IPFR GIG Cymru yw'r mecanwaith a ddefnyddir gan yr holl fyrddau iechyd ledled Cymru i wneud penderfyniad ar lefel claf unigol ar fynediad at driniaeth nad yw ar gael fel mater o drefn. Yn dilyn adolygiad IPFR 2014 a gweithredu ei argymhellion, cytunais fod yr amser yn iawn ar gyfer adolygiad newydd, annibynnol o'r broses IPFR. Bydd hwn yn canolbwyntio ar nifer o baneli, y meini prawf eithriadoldeb clinigol, ac yn ystyried safbwynt y claf.

Rwy'n falch o gyhoeddi heddiw aelodaeth y grŵp a fydd yn bwrw ymlaen â'r adolygiad. Bydd Mr Andrew Blakeman yn cadeirio'r grŵp adolygu. Mae Mr Blakeman yn gyfrifydd siartredig uwch ac mae wedi gweithio i BP am dros 20 mlynedd mewn amrywiaeth o swyddi uwch sy’n ymwneud â chyllid. Bydd yn dod â chefndir cadarn o ganolbwyntio ar y cwsmer i waith y grŵp. Mae pump o aelodau eraill yn ffurfio gweddill y grŵp. Mae Mr Irfon Williams yn uwch nyrs sydd wedi ymddeol, a fydd yn rhoi dealltwriaeth werthfawr i’r adolygiad yn seiliedig ar ei brofiad diweddar o'r broses IPFR. Mae'r Athro Peter Littlejohns yn academydd meddygol annibynnol ac yn athro iechyd y cyhoedd, ac mae’n ymgynghorydd er anrhydedd yng Ngholeg y Brenin, Llundain. Mae gan yr Athro Littlejohns brofiad a dealltwriaeth helaeth o'r broses arfarnu meddyginiaethau a materion ecwiti sy'n deillio o benderfyniadau triniaeth. Mae’r Athro Phil Routledge yn gyn-gadeirydd yr AWMSG ac yn gyfarwyddwr Canolfan Therapiwteg a Thocsicoleg Cymru Gyfan; sef adain weithredol AWMSG. Bydd y grŵp adolygu yn elwa ar ei brofiad helaeth o'r agenda feddyginiaethau yng Nghymru, a’r ystyriaethau moesegol a diogelwch sy'n gysylltiedig â mynediad at feddyginiaethau newydd. Arenegwr ymgynghorol yw Dr Ben Thomas a bydd yn darparu mewnbwn arbenigol i foeseg feddygol a chyfraith. Mae’r Athro Chris Newdick yn fargyfreithiwr ac yn athro cyfraith iechyd ym Mhrifysgol Reading. Ei diddordebau arbennig yw'r hawliau a'r dyletswyddau sy'n codi o fewn y GIG, gan gynnwys moeseg feddygol a blaenoriaethu.

Felly, rwy’n gobeithio y bydd yr Aelodau'n gweld, o'i aelodaeth, bod y grŵp yn annibynnol ar Lywodraeth Cymru ac mae'n cynnwys ystod o arbenigedd a gwybodaeth berthnasol. Hoffwn sicrhau Aelodau’r Cynulliad y bydd y grŵp adolygu yn llwyr gyfrifol am gynnwys eu hadroddiad, eu canfyddiadau a'u hargymhellion. Rydw i wedi dosbarthu nodyn byr yn manylu eu bywgraffiadau a'r cylch gorchwyl y cytunais arno gyda llefarwyr iechyd y gwrthbleidiau. Hoffwn hefyd achub ar y cyfle hwn i ddiolch i aelodau'r grŵp adolygu am gytuno i roi eu harbenigedd a’u hamser i ni i wneud y gwaith heriol hwn.

Yn fras, bydd y grŵp adolygu yn archwilio'r dystiolaeth o arferion da presennol yng Nghymru, y DU ac mewn mannau eraill er mwyn gwneud penderfyniadau ariannu unigol ar driniaethau nad ydynt ar gael fel mater o drefn. Bydd yn ystyried manteision ac anfanteision cadw wyth panel IPFR neu symud i nifer llai, gan gynnwys y posibilrwydd o banel IPFR cenedlaethol. Bydd y grŵp adolygu yn edrych ar y meini prawf y bydd y panel IPFR yn eu defnyddio i wneud eu penderfyniadau, gan gynnwys eithriadoldeb clinigol. Bydd yn ystyried dewisiadau ar gyfer gwella sut mae'r broses IPFR a phenderfyniadau dilynol yn cael eu cyfleu i gleifion. Y canlyniad terfynol fydd adroddiad sy’n rhoi argymhellion ymarferol ar gyfer y camau nesaf.

Bydd Aelodau'r Cynulliad yn gwybod o fy nghyhoeddiad yn gynharach ym mis Gorffennaf fy mod am weld yr adolygiad hwn yn canolbwyntio’n fanwl ar y materion hyn. Rwyf felly wedi gofyn i'r grŵp weithio tuag at gynhyrchu eu hadroddiad erbyn diwedd y flwyddyn galendr hon, a byddaf, wrth gwrs, yn sicrhau bod Aelodau yn cael yr wybodaeth ddiweddaraf. Yr wythnos diwethaf cyfarfûm ag Andrew Blakeman, ac fe fanteisiodd ef hefyd ar y cyfle i friffio llefarwyr iechyd y gwrthbleidiau a phleidiau eraill yn bersonol, gan eu sicrhau o annibyniaeth yr adolygiad a sut y mae'n bwriadu sicrhau bod barn cleifion yn cael ei hadlewyrchu'n llawn yn ystod y broses.