Diolch i chi, Lywydd. Mae'n bleser sefyll ac ymateb i Brif Weinidog Cymru wrth gynnig y ddadl. Cynigiaf yn ffurfiol welliant 1 yn enw Paul Davies ar bapur y drefn heddiw. Dim ond chwe diwrnod yn ôl yr oeddem ni ein hunain yn cynnig y cynnig ynglŷn â’r rhaglen lywodraethu, ac yn amlwg rydym wedi treulio cryn dipyn o amser yn edrych ar hynny. Ni allai'r Llywodraeth ond rhoi un o blith y meinciau cefn i gefnogi eu rhaglen lywodraethu yn ystod y ddadl honno, felly rwy'n gobeithio y byddant yn gwneud eu gwaith yn well y prynhawn yma, a bod yn onest gyda chi.

Mae rhai cwestiynau perthnasol rwy’n meddwl y mae angen eu cyflwyno i'r Prif Weinidog yn ystod y ddadl hon, a allai wedyn ddechrau meithrin rhywfaint o hyder efallai. Cafodd rhai o'r cwestiynau hynny eu harchwilio yn helaeth yn ein dadl yr wythnos diwethaf, yn syth ar ôl dadl TB buchol a gynigiwyd gan feincwyr cefn yn y Siambr hon. Mae'n werth nodi, yn y rhaglen lywodraethu, nad oes unrhyw arwydd o sut yn union y bydd y Llywodraeth yn datblygu ei strategaeth ar TB buchol. Rwy’n sylweddoli y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn cyflwyno datganiad, ond yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae'r rhaglen lywodraethu ar gyfer aelodau'r cyhoedd, Aelodau’r sefydliad hwn, elusennau â buddiant breintiedig ac unrhyw un sydd â diddordeb yn y ffordd y mae Llywodraeth yn darparu gwasanaethau i allu meincnodi ei chynnydd, neu ddiffyg cynnydd, yn ôl y digwydd.

Nid wyf yn anghytuno â’r ​​hyn a ddywedodd y Prif Weinidog, mae’n amlwg bod pobl Cymru wedi cymeradwyo ei blaid i fod y blaid fwyaf a ddychwelwyd yma ar ôl etholiad mis Mai, a dyna pam ei bod yn bwysig bod y rhaglen lywodraethu yn ddogfen sy’n ein galluogi i fesur yr ymrwymiadau yr ydych wedi'u gwneud ac, yn arbennig, i ddeall sut yr ydych yn mynd i gyflawni'r ymrwymiadau hynny. Mae fy nghydweithiwr, David Melding wedi sôn am nifer y tai sydd wedi’i nodi gennych yn y rhaglen lywodraethu, a sut yn union y bydd yr ymrwymiadau hynny yn cael eu cyflwyno, o gofio’r 20,000 o dai fforddiadwy yr ydych wedi’u crybwyll yn hyn. Beth y mae hynny’n ei wneud, felly, er mwyn sicrhau’r 12,000 neu 12,500 o unedau y mae angen eu hadeiladu ar sail flynyddol er mwyn creu rhaglen adeiladu tai gynaliadwy i ateb galw ac angen pobl Cymru? Unwaith eto, os ydych yn edrych yn y rhaglen lywodraethu, nid oes unrhyw ffordd o ddeall sut y mae'r Llywodraeth yn mynd i ddatblygu’r mater polisi penodol hwnnw. Felly, rwy’n gobeithio y bydd y Prif Weinidog, yn ei ymateb i ni heddiw, yn rhoi rhywfaint o hyder i ni, oherwydd dyna beth mae ein gwelliant yn sôn amdano: mae'n sôn am roi hyder i ni i ddeall yn union sut y bydd y rhaglen lywodraethu yn cael ei datblygu.

Nid ydym, fel y dywedais, yn anghytuno â hawl y blaid fwyaf i ffurfio’r Llywodraeth; nid ydym yn anghytuno â ​​hawl y blaid i gyflwyno’r rhaglen lywodraethu, ond rwyf eto i ganfod un sefydliad trydydd parti sydd wedi gwneud sylwadau mewn ffordd ffafriol ar y rhaglen lywodraethu hon yn y sector penodol y byddwch yn gweithio ynddo mewn gwirionedd. Dim ond heddiw, er enghraifft, roedd Nick Ramsay o Sir Fynwy yn gwneud y pwynt yn y datganiad busnes am y ganolfan gofal critigol yng Nghwmbrân. Gallaf gofio’n iawn pan soniwyd am y prosiect penodol hwn am y tro cyntaf pan ddes i i'r Cynulliad, yn ôl yn 2007, ond mae wedi bod yn yr arfaeth ers llawer hwy na hynny, ac mae amheuaeth am sut yn union y bydd y rhan benodol honno o'r seilwaith iechyd yn cael ei chyflwyno ar gyfer y de-ddwyrain. Esgusodwch y gair mwys, ond mae'n rhan gritigol o'r seilwaith iechyd ar gyfer y de-ddwyrain. Felly, unwaith eto, o ystyried ei bod mor amserol ac y dylai eistedd o fewn y rhaglen lywodraethu o ran sut y caiff hynny ei gyflawni ar gyfer y de-ddwyrain, efallai y bydd y Prif Weinidog yn defnyddio ei amser wrth ymateb i'r ddadl heddiw i roi rhywfaint o sicrwydd i ni mewn gwirionedd y bydd y prosiect yn dwyn ffrwyth ac mewn gwirionedd, erbyn 2021, y gallai’r prosiect fod naill ai ar fin cael ei orffen, neu wedi’i orffen. A allwch roi dyddiad inni? Pum mlynedd?

Mae'n bwysig cofio, ar y targedau addysg sydd wedi'u cynnwys yn y rhaglen lywodraethu, bod myfyrwyr sy'n mynd i mewn i flwyddyn 7 heddiw, neu y tymor hwn, ar ddechrau'r flwyddyn academaidd, yn sefyll eu Lefel O, TGAU, pa bynnag enw yr ydych yn dymuno rhoi arnynt, yn 2021. Felly, bydd eu haddysg uwchradd gyfan yn cael ei llywodraethu gan y Llywodraeth sy'n eistedd ar y meinciau hyn, ac mae'n bwysig iawn ein bod ni’n gallu bod yn hyderus y bydd dyheadau Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg—ac, yn wir, y Llywodraeth i gyd—i wneud y gwelliannau hynny mewn addysg yn cael eu darparu mewn gwirionedd yn y pumed Cynulliad, gan fod rhai Aelodau wedi bod yma o'r blaen yn y pedwerydd a'r trydydd Cynulliad. Ac nid yw’n fater bod unrhyw un ar feinciau'r gwrthbleidiau eisiau dymuno’n wael i chi ar addysg, oherwydd, mewn gwirionedd, rydym yn dymuno'n dda i chi ar addysg, ond rydym yn awyddus i’r pethau hynny gael eu darparu, gan mai un cyfle y mae plant yn ei gael, a’u cyfleoedd hwy mewn bywyd sy'n cael eu tynnu oddi arnynt os na fyddwn yn cyflawni, neu, dylwn ddweud, os nad yw eich Llywodraeth chi yn cyflawni ar addysg.

Felly, y cyfan y mae’r gwelliant yn ceisio’i wneud yw rhoi'r hyder i bobl Cymru ac i ni fel gwleidyddion a fydd yn craffu arnoch chi. Nid yw'n cymryd ymaith y cyfreithlondeb sydd gennych i gyflwyno’r rhaglen lywodraethu. Ond mae cyflwyno dogfen 15-tudalen am werth pum mlynedd o waith yn gyhuddiad eithaf damniol o ddiffyg syniadau. Dim ond yr wythnos diwethaf, Brif Weinidog, roeddech yn cadeirio eich pwyllgor eich hunain—pwyllgor ymgynghorol allanol ar gyfer eich cynghori ar faterion Ewrop—ac rwy’n tynnu sylw at dudalen 14 eich dogfen eich hun, lle mae'n dweud, 'Byddwn yn gweithio i sicrhau bod aelodaeth ein cyrff democrataidd yn adlewyrchu’r gymdeithas gyfan yn well a gwella cynrychiolaeth gyfartal ar gyrff etholedig a byrddau yn y sector cyhoeddus.‘ Nid oedd unrhyw ymgeisydd du neu o leiafrifoedd ethnig ar y pwyllgor hwnnw. Nid oedd ond 28 y cant o’r gynrychiolaeth yn fenywod, ac nid oedd fawr ddim cynrychiolwyr daearyddol o’r gogledd a rhannau eraill o Gymru yn eistedd ar y pwyllgor hwnnw. Felly, ar y pwynt sylfaenol iawn hwnnw—ar y pwynt sylfaenol iawn hwnnw—y gallech fod wedi ei roi ar waith, ni allech gyflawni hynny. Sut ydych chi'n mynd i fod yn gallu cyflawni rhai o'r materion mwy dyrys sydd wedi bodoli ym maes iechyd, wedi bodoli mewn addysg ac wedi bodoli yn yr economi? Dyna pam y mae angen cael yr hyder y bydd y rhaglen lywodraethu hon yn wahanol i raglenni llywodraethu blaenorol, ac y bydd yn cyflawni ar gyfer pobl Cymru.