7. 4. Datganiad: Y Diweddaraf ar Ddiwygio Llywodraeth Leol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:24 pm ar 4 Hydref 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lord Dafydd Elis-Thomas Lord Dafydd Elis-Thomas Plaid Cymru 4:24, 4 Hydref 2016

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. A gaf i ddiolch i’r Gweinidog am ei ddatganiad ac ymddiheuro nad oeddwn i ddim yn bresennol i’w groesawu fo i Benllyn yn bersonol yr wythnos diwethaf? Rwyf hefyd yn datgan ei bod yn ddiwrnod llawen iawn i mi pan mae polisïau fy mhlaid i a’i blaid yntau yn dynesu at ei gilydd, yn enwedig ar faterion sy’n ymwneud â Llywodraeth Cymru yn fewnol, oherwydd y cwestiwn rydw i am ei ofyn iddo fo ydy: a ydy o yn sicr yn ei feddwl y bydd o’n gallu manteisio yn llawn ar y cyfle cyntaf yma o ddifrif, mewn modd democrataidd a chydweithredol, i greu patrwm o lywodraeth fewnol i Gymru fel gwlad a fydd yn ddigon i ni allu ymdopi â’r cyd-destun rydym ni ynddo fo ar hyn o bryd?

Rwy’n siarad rŵan fel un sy’n cynrychioli’r gogledd, sy’n byw drws nesaf ac yn aml yn treulio amser ym Mhwerdy Gogledd Lloegr ac yn gweld bod yna aelod newydd ardderchog o’r Blaid Geidwadol, sy’n gyfaill agos i mi, Andy Street, yn mynd i fod yn ymgeisydd i fod yn faer Birmingham. Felly, fe fydd peiriant canolbarth Lloegr unwaith eto’n cystadlu gyda beth sy’n digwydd yn y gogledd. Felly, mae’n rhaid inni fod yn rhanbarth digon cryf yn y gogledd ac, yn wir, yng ngweddill Cymru i gystadlu o ddifrif â’r sefyllfa yna.

Ac yna un mater arall: rwy’n meddwl ei fod o’n gyfan gwbl iawn i gychwyn ar adolygiad difrifol o ddemocratiaeth gwir leol, fel un sy’n byw yn, rwy’n credu, beth oedd yr awdurdod trefol lleiaf yng Nghymru, Betws-y-Coed, ar un adeg. Rwy’n awyddus iawn i weld patrwm o ddemocratiaeth leol sy’n wirioneddol effeithlon, ond rwy’n credu bod ethol ar bob lefel yn hanfodol i hynny weithio, gan gynnwys ethol meiri neu gyrff llywodraethol ar gyfer y rhanbarthau.