Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 19 Hydref 2016.
Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd, am y cyfle i siarad yn y ddadl bwysig hon. Mewn gwirionedd hoffwn ddechrau drwy ganmol gwaith y Ddraig Ffynci. Credaf fod llawer i’w ganmol yn y gwaith a wnaeth y Ddraig Ffynci dros nifer o flynyddoedd. Bu cryn dipyn o gysylltiad rhyngof a’r Ddraig Ffynci am nifer o flynyddoedd yn San Steffan, ac rwy’n gwybod eu bod wedi grymuso llawer o’u haelodau i fynd ymlaen ac i gael lle amlwg yn eu cymunedau. Yn sicr, gwyddom fod rhai ohonynt wedi mynd ymlaen i fod yn gynghorwyr, a’u bod wedi ymgyrchu ar faterion. Credaf fod y Ddraig Ffynci wedi gwneud llawer iawn o dda. Rwy’n gresynu na wnaethom symud o’r Ddraig Ffynci i senedd ieuenctid oherwydd byddai hynny wedi osgoi’r bwlch hwn a’r teimlad ein bod wedi cael ein gadael ar ôl yn y maes gwaith penodol hwn, ac mae’n rhaid i ni gydnabod bod hynny’n wir wrth gwrs.
Rydym yn llusgo ar ôl gwledydd eraill, a chlywsom eisoes am y ffaith fod senedd y DU wedi’i sefydlu ers 1999 ac wrth gwrs, gwnaed llawer o gynnydd yno. Mae’r bobl ifanc bellach yn eistedd ar y meinciau gwyrdd sanctaidd, a oedd yn frwydr fawr mewn gwirionedd i’w cael yno, ond maent yn trafod yn y Siambr honno yn awr, yn Nhŷ’r Cyffredin. Hefyd, mae’r bobl ifanc yno’n gynrychioliadol iawn. Pan gyfarfûm â grŵp o bobl ifanc, roeddwn yn falch iawn fod yna Sipsiwn/Teithwyr yn cael eu cynrychioli fel aelodau seneddol ifanc. Felly, roeddwn yn meddwl mai dyna’r math o beth sydd angen i ni feddwl amdano i wneud yn siŵr fod pob grŵp yn cael ei gynrychioli. Wrth gwrs, cyfeiriwyd eisoes at Senedd yr Alban. Mae gan Senedd Ieuenctid yr Alban aelodau rhwng 14 a 25 oed, ac maent yn cynrychioli pob un o’r 32 awdurdod lleol yn yr Alban. Felly, unwaith eto, rwy’n meddwl bod hwnnw’n fodel da iawn y gallwn edrych arno.
Mae yna seneddau ieuenctid ar hyd a lled Ewrop, ac wrth gwrs, mae yna Senedd Ieuenctid Ewropeaidd. Mae seneddau ieuenctid y cenhedloedd datganoledig, a seneddau’r holl wledydd, yn anfon cynrychiolwyr i’r senedd ieuenctid honno. Yn y DU mae gennym bŵer i anfon pobl i’r senedd ieuenctid. Rwy’n teimlo, ar yr adeg hon, pan fo mor bwysig ein bod yn cadw cynifer o gysylltiadau ag y gallwn ag Ewrop, ac i adeiladu ein cysylltiadau ag Ewrop, fod hynny, gobeithio, yn mynd i fod yn ffordd, pan sefydlwn y senedd ieuenctid, o gael cysylltiadau cryf â’r Senedd Ieuenctid Ewropeaidd.
Rwy’n credu ei bod yn bwysig ymgysylltu â phobl ifanc o oed cynnar yn y broses wleidyddol. Yn y ddadl gynharach, nad oeddwn yn bresennol ar ei chyfer i gyd, gwn fod trafodaeth wedi bod ar bleidleisiau ar gyfer rhai 16 a 17 mlwydd oed. Mae hynny’n rhywbeth y bûm yn ymgyrchu drosto am flynyddoedd lawer gyda’r Ddraig Ffynci. Roedd yn o’u pum blaenoriaeth ar un adeg—yn ogystal â Chyngor Ieuenctid Prydain. Rwy’n teimlo bod awydd newydd yn dod i’r Siambr hon bellach o bob rhan, gan gynnwys ar feinciau’r Ceidwadwyr, i weld pleidleisiau i rai 16 a 17 oed. Ond rwy’n cytuno; ni cheir dim sy’n ateb i bopeth. Ni fydd un peth ar ei ben ei hun yn sicrhau bod gennym leisiau pobl ifanc wedi’u gwreiddio mewn gwirionedd ym mhopeth a wnawn, oherwydd dyna rydym am ei wneud, a dyna mewn gwirionedd sydd yn ein cyfreithiau. Oherwydd mae’r Mesur hawliau plant yn golygu ein bod i fod i ystyried popeth a wnawn o ran sut y mae’n effeithio ar blant—a Bil cenedlaethau’r dyfodol yn ogystal. Mae hynny wedi’i ymgorffori ynddo. Ond er mwyn gwneud i hynny ddigwydd, rhaid i ni ddefnyddio pobl ifanc fel cyfeirbwynt. Mae’n rhaid i ni gael pobl ifanc i ddweud wrthym beth yw eu barn am bethau. Y ffordd y gallwn wella’r deddfau a wnawn yw drwy gael llais pobl ifanc yno. Ni allwn wneud hynny heb gael corff cynrychioliadol yn fy marn i.
Felly, rwy’n credu ei bod yn galonogol iawn ein bod wedi cyrraedd y pwynt hwn heddiw. Rwy’n meddwl mai’r peth pwysig—gwn y byddwn yn trafod gwahanol fodelau, ac nid wyf yn credu mai heddiw yw’r amser iawn ar gyfer hynny fel y dywedodd cynigydd y cynnig—heddiw yw’r amser i ni ddangos ein cefnogaeth yn iawn i senedd ieuenctid Cymru, i barhau â’n traddodiad o ymladd dros hawliau plant, a rhoi llais go iawn i blant yn yr hyn rydym yn ei wneud yma yn y Cynulliad.