Roeddwn mewn digwyddiad coffa ar y penwythnos gyda glowyr o Sant Ioan, Coegnant a Garth yn fy nghymuned i a glofeydd eraill a ddaeth at ei gilydd dros 100 mlynedd yn ôl i roi eu cyflogau at ei gilydd i adeiladu ysbyty cymunedol. Cawsant gyfle i siarad â mi ac roeddent yn obeithiol nad y canlyniad yr ydym wedi’i glywed yr wythnos yma fyddai’r un yr ydym wedi'i glywed. Roedden nhw’n gobeithio am o leiaf rhyw fath o ymchwiliad. Yr ofn oedd y byddai'n rhyw hanner ymchwiliad; nawr, nid oes gennym unrhyw ymchwiliad o gwbl. Fe wnaethant fy atgoffa na allwn anghofio mai cefndir y galwadau hyn am ymchwiliad oedd y bennod gywilyddus honno yn hanes y DU, pan benderfynodd Llywodraeth frwydro yn erbyn undeb a’i ddinistrio, ac wrth wneud hynny, ystyried mai difrod cyfochrog oedd y bobl a'r teuluoedd a'r cymunedau a gafodd eu dal yn y frwydr wleidyddol honno.

Rydym yn gwybod nawr mai brwydr wleidyddol oedd hi. Mae'r papurau wedi dod allan a dangos yn glir iawn bod cydgynllwynio yn wir wedi digwydd rhwng y wladwriaeth a'r heddlu er mwyn sathru ar y glowyr hyn ac ar eu cymunedau, a dyna beth yw cefndir Orgreave. Dywedasant wrthyf, 'Mae angen inni wybod, ar y diwrnod dan sylw, o dan orchmynion neu gyfarwyddiadau pwy? O dan orchymyn pwy? Pwy roddodd y gorchmynion hynny i ganiatáu i'r heddlu gynnal yr erchyllterau hyn yn erbyn gweithwyr parchus a oedd yno ar y diwrnod hwnnw i geisio amddiffyn eu diwydiant, eu swyddi, eu teuluoedd, eu cymunedau? Pwy oedd mewn gwirionedd yn gyfrifol am y penderfyniadau hynny a adawodd lawer o lowyr a phobl ddiniwed eraill a oedd yn bresennol wedi’u hanafu'n ddifrifol ac wedi’u creithio am oes, yn feddyliol ac yn gorfforol? Pam nad ydynt wedi cael eu dwyn i gyfrif ryw 32 mlynedd yn ddiweddarach?' Ac ni fyddwn yn gwybod o hyd, oherwydd mae’r penderfyniad yr wythnos hon wedi golygu, o dan y Llywodraeth Geidwadol hon, na fydd ymchwiliad. Bydd yn rhaid inni aros, rwy’n amau, i Lywodraeth yn y dyfodol gynnal ymchwiliad i mewn i hyn. Ond mae angen hynny i roi’r gwir a chyfiawnder i'r bobl hynny a oedd yn Orgreave ac sy'n cydnabod na fydd hyn byth wedi gorffen hyd nes ein bod yn gwybod y gwir am bwy a wnaeth y penderfyniadau hynny, ac mae hynny yn golygu yr heddlu hefyd. Ni chaiff byth ei ddatrys hyd nes bydd gennym yr atebion i hyn, ac mae'n warth, y penderfyniad yr ydym wedi’i glywed yr wythnos hon.