8. 6. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Cyn-filwyr a Phersonél y Lluoedd Arfog

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:11 pm ar 9 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carl Sargeant Carl Sargeant Labour 6:11, 9 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi, Lywydd. Bydd yr Aelodau’n cofio, yn y datganiad llafar ddoe, fy mod wedi nodi ymrwymiad Llywodraeth Cymru i anrhydeddu’r rhai a roddodd eu bywydau mewn rhyfeloedd yn y gorffennol fel y gallwn fwynhau’r rhyddid sy’n rhaid i ni ei gael heddiw. Rhaid i ni beidio â’u hanghofio. Hefyd, nodais gefnogaeth barhaus Llywodraeth Cymru i’n cyn-filwyr a’r aelodau sy’n gwasanaethu a’u teuluoedd. Gan weithio ar y cyd gyda’n partneriaid allweddol, byddwn yn parhau i adeiladu ar y llwyddiant.

Gwrandewais yn ofalus ar y cyfraniadau a wnaed gan nifer o’r Aelodau ac roedd hon yn ddadl emosiynol a pharchus iawn a gawsom heddiw. Rwy’n cofio pan oeddwn yn Weinidog ychydig o flynyddoedd yn ôl pan oeddwn yn gyfrifol am gymunedau. Un o’r ymweliadau mwyaf anodd a wneuthum oedd â chanolfan y Llu Awyr yng Nghymru lle y cyfarfûm â theuluoedd personél y lluoedd arfog—nid y personél a oedd yn gwasanaethu’n weithredol ond y teuluoedd a’r bobl ifanc. Partneriaid benywaidd y personél a oedd yn gwasanaethu oedd yno’n bennaf ac rwy’n credu bod pob un o’r aelodau—partneriaid a gwragedd personél a oedd yn gwasanaethu—y cyfarfûm â hwy ar dabledi gwrth-iselder. Roeddent ar lefelau uchel iawn o gymorth. Rydym yn dda iawn am gefnogi personél y lluoedd arfog, ond mae’n ymddangos ein bod yn anghofio am y teuluoedd a’r unedau o’u cwmpas. Rwyf wedi cael sgyrsiau gyda’r lluoedd arfog ers hynny—y fyddin, y llynges a’r llu awyr—ynglŷn â sut y gallwn amddiffyn ein craidd o unedau teuluol yn yr ardaloedd hyn. Y rheswm yw—fel y soniodd Bethan Jenkins yn gynharach—y ffaith nad personél y lluoedd arfog yn unig sy’n ysgwyddo baich rhyfela, ond y teulu hefyd mewn gwirionedd. Mae llawer o bethau’n deillio o ddigwyddiadau—mae straen wedi trawma yn un ohonynt. Y pwynt diddorol iawn a grybwyllwyd gan Bethan—fod yna gyfran fawr o achosion o drais yn y cartref yn deillio o straen wedi trawma—rhaid i ni fod yno i gefnogi teuluoedd a phobl ifanc, ond yn bwysicaf oll rhaid i ni fod yno i gynorthwyo gyda salwch y troseddwyr hefyd. Rwy’n awyddus iawn i wneud yn siŵr ein bod yn gallu parhau i wneud hynny.

Rwy’n croesawu pwynt 1 y cynnig, sy’n nodi nifer yr aelodau a chyn-aelodau o’r lluoedd arfog sy’n byw yng Nghymru. Mae Cymru ar ei hennill o’u cael yma ac rydym yn parhau’n gwbl ymrwymedig i ddarparu cymorth parhaus i gymuned y lluoedd arfog. Y tegwch a’r parch a grybwyllir ym mhwynt dau y cynnig yw’r lleiaf sydd arnom iddynt.

Wrth fwrw ymlaen â’n hymrwymiadau datganoledig, bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gefnogi cyfamod y lluoedd arfog, y pecyn cymorth sy’n adlewyrchu ymrwymiadau Llywodraeth Cymru i sicrhau nad yw aelodau o’r lluoedd arfog a’u teuluoedd dan anfantais oherwydd bywyd eu llu arfog yma yng Nghymru.

Gan weithio gyda’n partneriaid, rydym wedi adnewyddu ein pecyn cymorth, gan adlewyrchu blaenoriaethau Llywodraeth Cymru a pholisïau a mentrau gan elusennau a mudiadau sy’n cynrychioli cymuned y lluoedd arfog. Mae’r ddogfen ar ei newydd wedd hefyd yn gweithredu fel arwyddbost tuag at y cymorth sydd ar gael.

O ran y cynigion i gael comisiynydd i gyn-filwyr y lluoedd arfog, nid oes gennym unrhyw gynlluniau ar hyn o bryd i argymell y dylid cael un, a gwnaethom rywfaint o waith archwilio y llynedd. Soniodd yr Aelod o’r wrthblaid, mewn ysbryd da rwy’n tybio, at yr hyn sy’n digwydd yn yr Alban, ond nid oes gan yr Alban uned ar ffurf 12 comisiynydd mewn grŵp ymgynghorol fel sydd gennyf fi i fy nghynghori, o’r Lleng Brydeinig Frenhinol i Gymdeithas y Milwyr, Morwyr, Awyrenwyr a’u Teuluoedd i’r holl sefydliadau eraill sy’n ymwneud â chefnogi cymuned ein lluoedd arfog. Maent yn dod ac yn cyfarfod â mi ac yn dweud wrthyf yn union beth sy’n peri pryder. Rwy’n fwy na pharod i gymryd ymyriad gan yr Aelod, ydw.