Part of the debate – Senedd Cymru am 4:36 pm ar 16 Tachwedd 2016.
Mae hynny’n wir, ac ydw, rwy’n cytuno â’r sylw hwnnw. Mae’r bont, wrth gwrs, i gyd yn Lloegr, yn wahanol i’r bont ddeheuol fwy newydd, gyda’r ffin rhwng Cymru a Lloegr ar ei phwynt canol. Cafodd Deddf Pontydd Hafren 1992 wared ar rai o’r diffygion gweddilliol a allai fod wedi bod yn y bont honno a materion yn ymwneud â hwy o’r consesiwn, a oedd yn golygu nad oedd y consesiynydd yn mynd i ysgwyddo risg hynny, ond fy nealltwriaeth i yw bod gwaith cynnal a chadw da wedi’i wneud ar y bont. Mae pryder ynghylch dŵr yn treiddio i rai o’r ceblau dur, gyda thri arolygiad a gwaith adferol ar hynny, ac rwy’n deall bod hwnnw wedi gweithio’n dda. Yn sicr, o gymharu â phontydd tebyg yn yr Unol Daleithiau, mae hi mewn cyflwr da.
Rwy’n croesawu’r newid agwedd gan y pleidiau eraill tuag at ein safbwynt ar hyn. Yr un mis Medi hwnnw yn 2015, cyfeiriais at UKIP yn lansio ein hymgyrch i gael gwared ar y tollau gydag arweinydd ein plaid ar y pryd. Ychydig wythnosau yn ddiweddarach, pan gafodd ei holi am dollau’r Hafren—ac rwy’n meddwl ein bod wedi cael cais rhyddid gwybodaeth gan Blaid Cymru fod yna dair blynedd rhwng 2011 a 2013 pan na fu unrhyw drafod o gwbl rhwng Llywodraeth Lafur Cymru a San Steffan ar hyn—ond dywedodd Edwina Hart, pan ofynnwyd iddi:
‘Wel, rwyf yn byw yn y byd yr ydym yn byw ynddo, ac yn y byd hwn, mae gennyf y pwerau sydd gennyf, yr arian sydd gennyf, a’r hyn y gallaf ei gyflawni byddaf yn ceisio ei gyflawni, o ran yr hyn sydd gennym. Byddai’n braf iawn cael set wahanol o amgylchiadau ar rai o’r materion hyn, ond dyma’r sefyllfa yr ydym ynddi, ac mae angen i ni wneud cynnydd o ran ein sefyllfa ar hyn o bryd. Mewn gwirionedd, nid wyf yn gyfrifol am... unrhyw beth sy’n ymwneud â thollau pont Hafren.’
Ond fel rwyf wedi nodi yn y sail ddeddfwriaethol, mater i’r Ysgrifennydd Gwladol ar lefel y DU yw’r trefniadau codi tollau presennol, ond i bwynt penodol yn unig, sy’n anodd ei ragweld yn mynd y tu hwnt i 2019, ar sail y pwerau hynny. Os ydym yn chwilio am gynllun codi tollau pellach ar sail Deddf Trafnidiaeth 2000, o leiaf gyda’r bont ddeheuol, a gellid dadlau, gyda’r bont ogleddol, mae yna achos y byddai hynny’n galw am gymeradwyaeth Llywodraeth Cymru a’r Cynulliad hwn.
Safbwynt y Prif Weinidog yn flaenorol, wrth gwrs, oedd y dylai’r tollau uchel barhau ac y gallent o bosibl ariannu ei lwybr du ar gyfer ffordd liniaru’r M4. Rwy’n falch iawn fod y safbwynt hwnnw wedi newid, ac rwy’n credu ei bod hi’n bwysig iawn rhoi clod i’r Blaid Lafur yng Nghymru a Llywodraeth Cymru am newid y safbwynt hwnnw. Ac rwy’n arbennig o falch, yn y gwelliannau heddiw gan y grŵp Llafur, eu bod yn derbyn ein cynnig ac yn ychwanegu dau baragraff hynod o synhwyrol ato, ac mae fy ngrŵp yn cytuno â hwy ac yn eu cefnogi.