Ledled Cymru, mae yna gartrefi gofal, wardiau ysbytai a chymunedau lle y mae pobl yn byw heb greadigrwydd, ysbrydoliaeth na gobaith ar gyfer y dyfodol. Mae lefelau achosion a gofnodwyd o unigrwydd ac iechyd meddwl ar gynnydd. Rwy’n gyn-gadeirydd Live Music Now yng Nghymru, rôl sy’n cael ei chyflawni bellach gan y cyn-Lywydd, Rosemary Butler. Dyma elusen sy’n anfon ac yn ariannu cerddorion o ansawdd uchel i chwarae i bobl nad ydynt yn clywed cerddoriaeth fyw fel arfer. Mae’r sefydliad yn canolbwyntio’n benodol ar weithio mewn cartrefi gofal a chartrefi nyrsio ac mewn ysgolion arbennig, a gallaf dystio i’r ffaith fod y profiad o ddod i gysylltiad â’r celfyddydau yn wirioneddol drawsnewidiol i breswylwyr.

Mae gweithgor celf ac iechyd trawsbleidiol newydd y Cynulliad, mewn cydweithrediad â Chyngor Celfyddydau Cymru lle y bo’n briodol, mewn sefyllfa unigryw i ddod â byd y celfyddydau a’r byd iechyd at ei gilydd. Mae’r gweithgor wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd iechyd a’r Ysgrifennydd diwylliant i ofyn am gymorth i ariannu astudiaeth i baratoi adroddiad sy’n seiliedig ar dystiolaeth lle y byddai ymdrechion yn cael eu gwneud i gasglu’r wybodaeth a’r gwaith gwych sydd eisoes yn cael ei wneud yng Nghymru i helpu i gyfiawnhau symud arian o iechyd i’r celfyddydau, a lle y bo angen, i wneud gwaith ymchwil mwy manwl er mwyn cryfhau’r dystiolaeth sydd ei hangen.

Mewn cartrefi gofal, ni sylweddolir gwerth rhyngweithio creadigol, yn enwedig mewn meysydd fel dementia. Gall cymryd rhan yn y celfyddydau a cherddoriaeth wella ansawdd bywyd ac iechyd meddwl pobl hŷn yn sylweddol, ac rydym yn credu bod eu cyflwyno i’r celfyddydau yn fwy costeffeithiol na llyncu tabledi. Rydym yn gobeithio y bydd comisiynu gwaith pwrpasol ar y pwnc yn cyfiawnhau ein safbwynt ac yn helpu i gyflwyno’r achos dros symud cyfran o’r cyllid o’r maes iechyd i’r celfyddydau gyda golwg ar wella canlyniadau iechyd a llesiant ar gyfer pobl Cymru.