Part of the debate – Senedd Cymru am 4:46 pm ar 7 Rhagfyr 2016.
Weithiau byddaf yn meddwl fy mod mewn realiti swreal. Na foed i neb fod mewn unrhyw amheuaeth, felly, fod datganiad yr hydref hwn yn fwy o brawf eto, pe bai ei angen, fod Llywodraeth Dorïaidd y DU yn trin Cymru fel ôl-ystyriaeth, gyda bron ddim i’w ddweud am yr heriau sylweddol sy’n wynebu ein gwlad.
Mae’r £436 miliwn ychwanegol i Gymru a gafodd ei ganmol yn fawr ac y clywsom lawer amdano i’w groesawu, yn sicr, ar gyfer y pum mlynedd nesaf, ond canlyniad syml i fformiwla Barnett ydyw yn hytrach nag unrhyw arddangosiad go iawn o fwriad neu gefnogaeth i Gymru. Yn wir, mae’n werth nodi bod buddsoddiad seilwaith fel canran o’r cynnyrch domestig gros wedi parhau i ddisgyn o dan y Canghellor hwn.
Mae busnesau a chymunedau yng Nghymru angen sicrwydd gan y Canghellor. [Torri ar draws.] Os caf barhau am ychydig bach yn hirach. Sicrwydd ar ddyfodol prosiectau seilwaith fel morlyn llanw Abertawe, gwaith ar drydaneiddio ac ymrwymiad croyw i gefnogi buddsoddiad hanfodol ym metro de Cymru. Yn lle hynny, ni chawn ddim ond adleisiau a thawelwch gan y Canghellor ar y prosiectau pwysig hyn. Ac mae’n werth nodi ac yn berthnasol nad yw’r Canghellor wedi sôn dim am y gwasanaeth iechyd gwladol yn Lloegr o gwbl, er ein bod wedi cael llithoedd ailadroddus gan y rhai gyferbyn ynglŷn â rhinweddau honedig y gwasanaeth iechyd gwladol yn Lloegr o’i gymharu â’r GIG yng Nghymru dros y ddwy flynedd ddiwethaf.
Yn wahanol i’r tawelwch hwn, mae Llywodraeth Lafur Cymru yn buddsoddi gwerth £240 miliwn yn rhagor yn 2017-18 i gwrdd â chostau cynyddol a gofynion cynyddol ym maes iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru. Pan oedd angen gweithredu go iawn ar bobl Cymru, y cyfan rydym wedi’i gael gan Lywodraeth Dorïaidd y DU oedd ailadrodd ailgyhoeddiadau a distawrwydd. Mewn gwirionedd, ychydig iawn yn natganiad yr hydref fydd yn gwella bywyd i bobl yng Nghymru, yn sicr nid i’r rhai sy’n dioddef yn sgil toriadau i daliadau annibyniaeth personol, anabledd a budd-daliadau mewn gwaith, dyledion mawr a chyflogau disymud. Yn sicr, mae paragraff 2 o gynnig y Ceidwadwyr yn nodi y bydd Llywodraeth y DU yn codi’r cyflog byw cenedlaethol i £7.50 i gefnogi swyddi ac enillion ar draws y DU, ond mae’r cyflog byw cenedlaethol ar gyfer 2017 yn is na’r hyn a ddaroganwyd gwta wyth mis yn ôl, er bod yn rhaid i mi rybuddio’r Aelodau i fod yn ofalus iawn gyda’r diwygiad i ddiwygiad i ddiwygiad i dargedau’r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol y maent yn glynu atynt.