Part of the debate – Senedd Cymru am 3:24 pm ar 13 Rhagfyr 2016.
Da iawn, Weinidog. Rwy'n hynod o falch o weld y Bil hwn ger ein bron heddiw. Doeddwn i wir ddim yn meddwl y byddem yn ei weld ac, a dweud y gwir, Huw Lewis, er clod tragwyddol iddo, a dynnodd yr un diwethaf, oherwydd nad oedd yn gallu ennill tir mawr o ran darparu’r elfen iechyd y mae ei hangen arnom yma. Rydych chi wedi gwneud hynny ac rwy’n falch iawn ag ef. Dydy’r Bil ddim 100 y cant yn iawn—mae llawer y gellid ei wneud o hyd, a gallwn fynd drwyddo fesul llinell, ond nid wyf yn mynd i wneud hynny, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n falch iawn o glywed hyn, yn enwedig gan mai fi a drefnodd ac a arweiniodd camp yr wrthblaid a wnaeth i’ch Llywodraeth gytuno i gyflwyno’r Bil hwn.
Mae dau beth yr wyf yn meddwl bod yn rhaid i’r Bil hwn eu cyflawni. Y cyntaf yw addysg dda i'r plant hynny sydd ei angen, oherwydd bydd 22 y cant—ychydig o dan chwarter—o’n pobl ifanc yn tyfu i fyny i fod yn ychydig o dan chwarter ein hoedolion nad ydynt yn gallu bod cystal ag y gallant fod ac nad ydynt yn gallu cyfrannu at ein cymdeithas, helpu ein heconomi, ychwanegu atom na theimlo parch atynt eu hunain, yn y bôn. Felly, yn sicr, gallu eu haddysgu nhw yw eich prif amcan.
Yr ail amcan, Weinidog, ac rwyf mor falch o glywed yr holl bethau yr ydych chi wedi’u dweud y prynhawn yma, yw ailadeiladu ymddiriedaeth gyda'r teuluoedd a'r rhieni. Ddydd Gwener, gwelais gwpl gyda phlentyn awtistig iawn, a ddaeth i fy ngweld am fod SNAP Cymru wedi bod yn gweithio—un swyddog yno—gyda hwy ers blynyddoedd i gael datganiad ar eu cyfer. Mae’r swyddog hwnnw bellach yn gweithio i'r cyngor lleol ac, yn sydyn, mae’r un person â'r un hyfforddiant yn dweud, 'Does dim angen datganiad arnoch ar gyfer y plentyn hwnnw—does dim angen ein help ychwanegol ar y plentyn hwnnw.' Pam? Cyllid. Mae gan gynghorau sir agenda wahanol ac mae gan y trydydd sector agenda wahanol i deuluoedd. Mae’n rhaid i unrhyw beth a phopeth y mae’r Bil hwn yn ei wneud ymwneud â chael gwared ar y tensiwn hwnnw a chaniatáu i rieni fynd yn ôl dro ar ôl tro at yr awdurdodau perthnasol, oherwydd bydd eu plant yn newid ac yn datblygu—bydd rhai’n gwella, bydd rhai’n gwneud cynnydd, bydd rhai na fyddant byth yn newid a bydd rhai’n gwaethygu.
Yr un peth sydd yn y Bil, ac yr wyf yn pryderu ychydig amdano, yw ei bod yn ymddangos nad yw’n caniatáu i rywun fynd yn ôl am ailasesiad wedi ichi gael yr asesiad cyntaf hwnnw. Rwy'n edrych ymlaen at weithio gyda chi drwy Gyfnodau 1, 2 a 3 i gyflwyno hyn.
Fy nghwestiwn olaf ichi yw hyn: a allech chi, ar gyfer y cofnod, wneud ymrwymiad pendant—? Mae’r broses ddeddfwriaethol yn tueddu i fod â’i bwyell ei hun—amser. Rydym yn ymroddedig iawn i bob un o'n camau—mae'n rhaid iddo fynd drwy bwyllgor yn y modd priodol. Os, yn ystod y broses hon, y daw'n amlwg bod angen inni gymryd saib, cymryd seibiant bach, ymgynghori â mwy o rieni ac ymgynghori â rhanddeiliaid, a wnewch ymrwymo i atal y broses ddeddfwriaethol? Dydw i ddim yn gofyn ichi ei ohirio na’i atal am fisoedd—yn llythrennol, dim ond sôn yr ydym am wneud yn siŵr bod yna graffu digonol gan bob plaid, oherwydd hwn yw’r un Bil y gallai’r holl bleidiau a’r holl wleidyddion yn y lle hwn wir ei gyflwyno i Gymru a fyddai'n gwneud gwahaniaeth rhagorol i'r bobl yn ein gwlad ni ac, yn y pen draw, i’n gwlad ni.