Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n sylweddoli bod yn rhaid i chi wneud y datganiad hwn, oherwydd ei fod yn ofyniad statudol, ond nid oes llawer yn yr hyn yr ydych wedi'i ddweud heddiw nad ydym wedi’i glywed eisoes mewn datganiadau eraill. Er fy mod yn sylweddoli eich bod yn rhoi’r mesurau hynny ar waith, rwy’n credu, weithiau, fod angen i ni, o bosibl, ystyried, os ydych yn dod â datganiadau i'r Cynulliad Cenedlaethol, sut y gallwn ychwanegu gwerth at y trafodaethau sydd gennym, yma heddiw fel Cynulliad, oherwydd r ydym yn awyddus i fod mor effeithiol ag y gallwn.

Mae'r ffigurau a ryddhawyd y bore yma mewn cysylltiad â thlodi plant yn dangos gostyngiad i'w groesawu mewn tlodi plant o 31 y cant i 29 y cant. Ond mae hyn yn dal i fod yn uwch na'r Alban a Gogledd Iwerddon gyda'i gilydd. O ystyried bod eich datganiad hefyd yn crybwyll bod cyflogau yn aros yn eu hunfan, a allai, ynddo'i hun, ddod â rhagor o deuluoedd yn uwch na 60 y cant o'r incwm canolrifol, a ddylem fod yn ystyried y gostyngiad hwn o 2 y cant fel tystiolaeth o gynnydd sylweddol neu yn syml yn gyfuniad o hynodrwydd ystadegol?

Yr hyn yr ydym yn ei olygu wrth dlodi plant, wrth gwrs, yw plant sy'n byw mewn cartrefi lle mae'r rhieni, neu riant, neu warcheidwad yn dlawd. O ystyried bod y ffigurau hefyd yn dangos bod cyfraddau tlodi yn gyffredinol wedi aros yr un peth, ac mae llawer o aelwydydd heb blant yn dymuno bod yn aelwydydd â phlant yn y dyfodol, a fyddech yn derbyn, heb ymdrech ehangach i fynd i'r afael â thlodi fel y cyfryw, na ellir byth dileu tlodi plant?

Nid yw’r ffigurau hyn heddiw, wrth gwrs, yn mesur gwariant ac yn benodol yr hyn sy'n digwydd pan mae chwyddiant yn codi pris hanfodion. Mae hyn yn debygol o ddigwydd yn y dyfodol ac, unwaith eto, mae’n pwysleisio'r angen am fwy o gynhwysiant ariannol ac addysg yn ein hysgolion. Ni allaf oramcangyfrif y pwyslais y mae angen i ni ei roi ar hyn fel bod gan bobl y sgiliau bywyd hynny pan fyddant yn gadael yr ysgol. Felly, sut ydych chi yn awr yn gweithio gyda'r Ysgrifennydd Addysg i gryfhau addysg ariannol fel y gall teuluoedd fod yn fwy grymus? Rydyn ni wedi gweld o gynlluniau fel ailgylchu ac ati fod plant yn dod â’r sgiliau hynny a ddysgwyd ganddynt yn ôl at eu rhieni. Os ydym yn cynnig mwy o addysg ariannol i blant o oedran iau, gallai plant iau ddefnyddio’r sgiliau hynny.

Y llynedd, cyhoeddodd cyn-bwyllgor cymunedau'r Cynulliad diwethaf adroddiad hynod feirniadol ar eich strategaeth. Un mater a godwyd oedd bod llawer o'r gwasanaethau cynghori, mewn gwirionedd, yn rhai generig iawn—nid oedd unrhyw fuddsoddiad mewn gwasanaethau i bobl ag anghenion penodol, fel anabledd. Pa newidiadau ydych chi wedi’u gwneud ers yr adroddiad i ystyried y canfyddiadau penodol hyn?

Hoffwn hefyd wybod pa newidiadau eraill y byddwch yn eu gwneud o ran yr adroddiad hwnnw, oherwydd gwn fod y pwyllgor cydraddoldeb newydd, dan arweiniad John Griffiths, yn bwriadu gwneud rhagor o waith ar dlodi yng Nghymru, er gwaethaf edrych ar sut y byddwch yn newid Cymunedau yn Gyntaf, o bosibl, os ydych yn bwriadu gwneud hynny. Felly, byddwn yn eich annog i edrych yn ôl ar yr adroddiad etifeddiaeth i weld sut y gallwch wneud newidiadau cyn i ni roi hyd yn oed fwy o argymhellion i chi i geisio eu gweithredu.

Mae fy nghwestiwn arall yn ymwneud â pharthau plant. Rydych yn rhoi cryn dipyn o bwyslais ar y rhain yn eich datganiad, ond pan rydych wedi dod atom ni, fel pwyllgor, rydych chi wedi dweud mai dim ond cysyniad ydynt. Rwyf am geisio deall, os mai cysyniad ydyw, sut y bydd y cysyniad mewn gwirionedd yn newid sut mae pethau yn mynd i weithio. Oherwydd os nad oes arian yn mynd i’w ddilyn, mae'n mynd i gymryd cryn dipyn o waith i rai o'r sefydliadau hynny , o bosibl, wedyn, i newid y ffordd y maent yn gwneud pethau.

Hoffwn hefyd ofyn a allem gael yr wybodaeth ddiweddaraf am yr ymgynghoriad sy’n ymwneud â Chymunedau yn Gyntaf. Rwyf wedi cael llawer o bobl yn cysylltu â mi o ran ceisio deall sut y gallant mewn gwirionedd gael mewnbwn. Rwy'n credu mai’r hyn y mae angen i ni ei wneud yn well yn gyffredinol fel gwleidyddion yw ceisio cael pobl i gymryd rhan yn yr hyn yr ydym yn ei wneud. Sut ydych chi'n mynd i estyn allan at gymunedau a gofyn iddynt, os ydych yn bwriadu ei newid, sut beth fydd y newid hwnnw a sut y gallant fod yn rhan o'r ateb ar gyfer newid, yn hytrach na’u bod yn teimlo bod pethau bob amser yn digwydd o'r brig i lawr ac y dywedir wrthynt sut mae’r newidiadau hynny’n mynd i ddigwydd?

Rydym yn gwybod o Brexit ac o drafodaethau eraill a gafwyd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf bod yn rhaid i ni wneud yn siŵr bod pobl eisiau bod yn rhan o'r newidiadau hyn, neu ni fydd dim byd yn newid yn y pen draw. Rydym wedi siarad ers i mi gael fy ethol yn 2007 am dlodi plant ac am y ffaith—. Rydym yn clywed dro ar ôl tro nad yw’r holl ddulliau gennym ni, ond mae'n rhaid i ni ddefnyddio’r dulliau sydd gennym yn llawer, llawer gwell. Onid ydym eisiau gweld ein hetifeddiaeth yn cynnig atebion ac nid yn llusgo dro ar ôl tro y tu ôl i wledydd eraill yng nghyd-destun tlodi plant?