Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 13 Rhagfyr 2016.
Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, am eich datganiad ac yn arbennig am eich pwyslais ar bartneriaeth, yr wyf yn gobeithio, wrth gwrs, sy’n cynnwys partneriaeth gyda’r dinasyddion eu hunain. Dim ond un neu ddau o gwestiynau—y cyntaf yw hwn: tybed a fu unrhyw symudiad ar fater yr wyf wedi’i godi o'r blaen, sef y gwasanaethau cyhoeddus yn rhoi sylw dyledus i Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Yn fy marn i fy hun, dylai hynny fod yn ddyletswydd yn hytrach nag yn opsiwn, ac rwy’n credu y bydd yn eich helpu chi o ddifrif yn yr hyn yr ydych yn gobeithio ei wneud, fel y nodir yn y datganiad a wnaethoch heddiw. Yn sicr, un o'r arfau cryfaf mewn arfogaeth yn erbyn tlodi yw eiriolaeth, yn enwedig hunan-eiriolaeth, lle bynnag y bo hynny'n bosibl. A chredaf y byddai, gydag erthygl 12 mewn golwg, yn syniad da magu ein pobl ifanc gyda'r gallu i ddadlau eu hachos lle mae'n cyfri, yn hytrach na chyfyngu eu hunain i gyfryngau cymdeithasol mewn cymaint o achosion.
Soniasoch am Ddeddf cenedlaethau'r dyfodol yn eich datganiad, ond ni wnaethoch unrhyw gyfeiriad penodol at yr iaith Gymraeg, ac o gofio bod hon bellach yn cael ei phrif ffrydio, neu i fod i gael ei phrif ffrydio, drwy gydol polisi'r Llywodraeth, rwy’n credu y byddai wedi bod yn gyfle da i atgyfnerthu hynny. Yn realistig, mae rhai rhannau o'n cymdeithas sy'n dal i ystyried yr iaith Gymraeg fel rhywfaint o ychwanegyn, yn dipyn o niwsans, yn enwedig pan fydd ganddynt ystyriaethau cymdeithasol mawr i’w hystyried. Ond rwy'n credu, os ydym yn edrych ar godi rhagolygon economaidd pawb neu unrhyw un drwy wella eu sgiliau, yna rydym yn gwneud anghymwynas â’n plant tlotach os ydym yn caniatáu iddynt barhau i dderbyn y neges hen ffasiwn honno, yn hytrach nag edrych ar yr iaith Gymraeg fel ffordd o wella eu rhagolygon economaidd eu hunain, gyda sgiliau iaith Gymraeg ddim ond yn rhan o'r hyn a allai eu helpu, ynghyd â sgiliau eraill—yn amlwg, nid wyf yn dweud mai dyma’r ateb i bopeth. Diolch yn fawr iawn.