Mae'n ymddangos i mi, ar ddydd Mawrth tawel yn y cyfnod cyn y Nadolig tua 05:05, bod y Cwnsler Cyffredinol wedi sefyll ar ei draed yn y Siambr mewn ffordd bwyllog a thawel iawn a dweud rhywbeth a oedd yn dipyn o garreg filltir o ran deddfwrfeydd o fewn y DU ac yn rhyngwladol, ac rwy’n ei gymeradwyo am wneud hynny. Mae wedi rhoi ei sylwadau ymlaen mewn ffordd bwyllog iawn, mewn ffordd dawel iawn, ac wedi rhoi sicrwydd i’r Senedd hon y bydd yn bwrw ymlaen â hyn, ac y bydd yn 'troedio'n ofalus' rwy'n credu oedd ei eiriau, ar daith hir iawn a gallai hyn gymryd blynyddoedd lawer. Ond tybed, ar y prynhawn tawel hwn, pe byddai'n llwyddiannus, efallai y bydd ôl-effeithiau’r daith y mae wedi cychwyn arni nid yn unig yn barhaol, ond yn eithriadol o ddylanwadol, hefyd, ar draws deddfwrfeydd eraill. Yr hyn y mae wedi’i ddweud, mewn gwirionedd, yw ei fod yn mynd i fynd at faterion eglurder, symlrwydd, tryloywder a hygyrchedd y gyfraith, nid yn unig i'r rhai sy'n gwneud y gyfraith, ond i aelodau'r cyhoedd y mae angen iddynt ddeall y gyfraith—dinasyddion y wlad hon—mewn ffordd wahanol iawn.

Rydym yn edrych ar draws y doreth o ddeddfwriaeth sydd wedi cronni, nid dim ond yn ystod y blynyddoedd a’r degawdau, ond dros y canrifoedd, a’r jyngl cymhleth o ddeddfwriaeth y mae hynny wedi’i adeiladu sy'n sail i'n deddfwriaeth gyfredol, a pha mor anodd yw hi, wedyn, i lywio’r ffordd drwy hynny. Felly, wrth osod allan ar hyn y mae wedi ei ddisgrifio yn gymedrol iawn, mewn termau cymedrol iawn y prynhawn yma, rwy’n meddwl ei fod eisoes wedi ennyn archwaeth aelodau'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, awydd i ddymuno'n dda iddo yn y gobaith y bydd yn llwyddo wrth iddo gymryd y camau hyn ymlaen.

Talaf deyrnged, gyda llaw, i bwyllgorau blaenorol yn ogystal—y pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol o dan stiwardiaeth Cadeiryddion blaenorol, gan gynnwys David Melding ei hun, a roddodd rywfaint o feddwl tanategol i hyn, ochr yn ochr â gwaith eraill, megis Comisiwn y Gyfraith. Fel y gŵyr yr Aelodau, cyhoeddodd y pwyllgor a’n rhagflaenodd adroddiad cynhwysfawr ac eang iawn, 'Deddfu yng Nghymru', ym mis Hydref 2015, ac yn yr adroddiad hwnnw nodwyd bod Comisiwn y Gyfraith yn awyddus i ddatblygu cysylltiadau agosach gyda'r pwyllgor a darparu diweddariadau rheolaidd ar ei waith bob chwe mis. Wel, cynhaliwyd y cyntaf o'r cyfarfodydd hynny, gallaf adrodd i'r Cynulliad, ddechrau mis Rhagfyr, pan gawsom sesiwn friffio ar adroddiad 'Ffurf a Hygyrchedd y Gyfraith sy’n Gymwys yng Nghymru' Comisiwn y Gyfraith, a buom yn trafod ei ganfyddiadau yn drylwyr. Yn amlwg, roedd ein dau adroddiad yn cwmpasu tir tebyg iawn. Wrth wraidd pob un y mae awydd i sicrhau bod y gyfraith a wneir yng Nghymru gan y Cynulliad hwn yn hygyrch i'n holl ddinasyddion. Mae'n golofn sylfaenol o'n democratiaeth.

Argymhellodd yr adroddiad 'Deddfu yng Nghymru', y dylai Llywodraeth Cymru, mewn cydweithrediad â Chomisiwn y Gyfraith, ddatblygu cynllun hirdymor ar gyfer cyfuno cyfraith yng Nghymru.

Felly, mae'n ddymunol, felly, bod y Cwnsler Cyffredinol a Llywodraeth Cymru yn dangos cefnogaeth ar gyfer datblygu gweithdrefnau ar gyfer cyfuno’r Bil, a oedd hefyd yn argymhelliad y pwyllgor a’n rhagflaenodd.

Ni wnaeth y pwyllgor hwnnw edrych ar y mater o godeiddio. Rwy'n siŵr y byddwn ni’n dymuno edrych ar y mater hwn ymhellach, gan gadw datganiad heddiw mewn cof, ond rwy’n credu ei fod wedi casglu eisoes, o sylwadau aelodau'r pwyllgor, fod diddordeb clir ac, mewn rhai ffyrdd, bod cyffro o amgylch potensial y cynnig hwn. Credaf, fel pwyllgor, ein bod mewn sefyllfa dda i archwilio sut y gallwn fwrw ymlaen â chyflawni cyfraith fwy hygyrch i'n dinasyddion.

Felly, dymunwn yn dda iawn iddo ar y daith hon, gan ddechrau gydag ychydig o gamau bach, gan edrych ar dreialu hyn o fewn rhai meysydd. Mae David Melding eisoes wedi gwneud sylwadau y gallai fod meysydd y gallem edrych arnynt o fewn y sesiwn hwn y Cynulliad hwn y gallem mewn gwirionedd eu cyflwyno a gweld cyfraith wedi’i chodeiddio, os mai dyna'r ffordd ymlaen. Ni allaf gystadlu gyda Hywel Dda nac Aristotle, ond mae'n fwy na thebyg yn berthnasol i ddefnyddio'r llinell o hen jôc, sef, 'Ni fyddech eisiau dechrau o'r fan yma.' Mae hon yn mynd i fod yn dipyn o daith. Gallai cymhlethdod yr hyn a etifeddwyd fod yn eithaf llethol, ond ein mantais yw ein bod yn sefydliad ifanc a deinamig. Os gall unrhyw un wneud hyn, gallwn ni. Yn hynny o beth, mae'n gyffrous iawn yn wir. Felly, pob lwc i'r Cwnsler Cyffredinol. Pob lwc i ni wrth fwrw ymlaen â hyn hefyd. Rydym yn arloesi, a dyna beth ddylai’r lle hwn ei wneud.