Yn gyntaf, rhaid i mi ddweud nad yw’n rhoi unrhyw bleser i mi gael cyfrannu mewn dadl lle rydym unwaith eto yn trafod methiant rhyfeddol Llywodraeth Cymru i ddarparu system addysg o’r radd flaenaf yng Nghymru. Ar ôl torri addewid gan y Prif Weinidog a’i Lywodraeth Lafur, mae addysg yng Nghymru unwaith eto mewn sefyllfa enbyd. Ar ôl 10 mlynedd o dorri addewidion, mae degawd o dangyflawni wedi gadael Cymru yn llusgo ar ôl pob gwlad arall yn y Deyrnas Unedig, a Chymru sydd â’r gyfran fwyaf o ddisgyblion sy’n tangyflawni ar draws y Deyrnas Unedig.

Mewn gwyddoniaeth, mae Cymru’n llusgo ar ôl y gweddill o ran nifer y tangyflawnwyr, gyda’r gyfran uchaf o rai 15 oed yn gweithredu o dan lefel 2. Mewn mathemateg, mae Cymru yn parhau i dangyflawni’n ddifrifol o gymharu â’n cyfeillion yn Lloegr, Gogledd Iwerddon a’r Alban. Yn anffodus, yn y canlyniadau PISA—Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr—yr wythnos diwethaf roedd y gwledydd lleiaf fel Singapôr ac eraill ar frig y rhestr drwy’r byd, ac edrychwch lle rydym ni. Y bumed economi gyfoethocaf ac rydym yn is na safle 10. Nid ydym hyd yn oed yn y 10 uchaf. Yn anffodus, mae canlyniadau PISA yr wythnos diwethaf yn dangos bod 23 y cant o ddisgyblion 15 oed wedi cael eu diffinio fel tangyflawnwyr mewn mathemateg—bron i chwarter y myfyrwyr. Lywydd, mae’n gwbl annerbyniol. Mae cyfartaledd sgôr mathemateg Cymru hefyd yn sylweddol is na’r sgoriau o weddill y Deyrnas Unedig gyda gwahaniaeth o tua 15 pwynt prawf—sy’n cyfateb i tua hanner blwyddyn o addysgu ychwanegol—ac mewn darllen, mae perfformiad Cymru unwaith eto yn ddramatig o brin o berfformiad gwledydd eraill y DU. Mae’n sefyllfa warthus lle rydym bellach ar yr un lefel â gwledydd megis Hwngari a Lithwania.

Heddiw, diolch i Lywodraeth Cymru, mae dros un o bob pump o fyfyrwyr Cymru yn brin o’r sgiliau darllen gofynnol i weithredu yn y gweithle. Mae’r ystadegyn moel hwn yn pwysleisio graddau’r her sy’n wynebu pobl ifanc yng Nghymru, nid yn unig yn eu haddysg, ond ar gyfer datblygu’r sgiliau angenrheidiol addas ar gyfer ein cyflogwyr yng Nghymru. Wrth siarad â chyflogwyr mewn diwydiannau gwahanol, maent yn aml yn sôn wrthyf am bryderon eu bod yn ei chael yn anodd dod o hyd i raddedigion gyda’r sgiliau cywir neu brofiad gwaith iawn. Gyda’r canlyniadau PISA diweddaraf yng Nghymru, gallwch weld pam fod yn rhaid i’n system addysg wella. Yn gyntaf, mae’n rhaid i ni greu cymdeithas sydd wedi’i seilio ar lythrennedd uchel. Mae hyn yn hanfodol bwysig ar gyfer sbarduno diwygiadau economaidd cadarnhaol. Ar hyn o bryd, y duedd sy’n peri pryder yw bod lefelau darllen disgyblion Cymru yn atal cynnydd o’r fath. Bydd cyflwyno system addysg o’r radd flaenaf yn sicrhau canlyniadau eithriadol o gadarnhaol i’n heconomi ac mae’n hanfodol fod hyn yn cael ei gydnabod gan Ysgrifennydd y Cabinet a Llywodraeth Cymru gyda’i gilydd. Dyna pam ei bod yn hanfodol nad yw’r canlyniadau’n cael eu bychanu a bod Llywodraeth Cymru yn mynd i’r afael â hwy’n iawn.

Yn fy rhanbarth i yn Nwyrain De Cymru, mae gennym eisoes gynghorwyr etholedig o’r blaid Lafur yng Nghasnewydd yn dweud bod yn rhaid cymryd y canlyniadau hyn gyda—yn eu geiriau hwy—phinsiad o halen. Am jôc. Mae angen arholiadau Pisa arnynt hwythau hefyd yn ôl pob tebyg. [Chwerthin.] [Torri ar draws.] Gadewch i ni fod yn glir, mae rhethreg o’r fath yn annerbyniol ac ni allwn ganiatáu i genhedlaeth o fyfyrwyr Cymru gael eu colli. Rydym yn colli cenhedlaeth yma, Weinidog. Mae eich newid cwricwlwm—yn bendant dylai fod rhyw fath o fuddsoddiad yn ein hathrawon. Oherwydd yr hyn a wnaeth gwledydd eraill sydd wedi cyflawni yn y system addysg yw buddsoddi yn eu hathrawon. Deiliaid gradd dosbarth cyntaf yn unig sy’n cael addysgu athrawon, ac—nid oes gennyf amser, David, ond parhewch. [Chwerthin.]