Part of the debate – Senedd Cymru am 4:07 pm ar 24 Ionawr 2017.
Wel, arweinydd—. Wel, gadewch imi ddechrau yn y diwedd. Rwy’n croesawu ei gefnogaeth i geisio sicrhau nad yw Cymru yn colli un geiniog o arian. Fel y dywedais, roedd yn bresennol ddoe yn y gynhadledd i'r wasg. Rwy’n credu ei fod wedi meddwl fy mod i’n mynd i’w daflu allan; wnes i ddim gwneud hynny. Ceisiodd ofyn cwestiwn. Rwy’n credu ei fod wedi meddwl y byddwn yn anwybyddu'r cwestiwn; wnes i ddim gwneud hynny. Rwyf i o'r farn ei bod yn well bod gennym bobl yno a chael tynnu eu coes, yn hytrach na’u taflu allan. Ond rwy’n gwerthfawrogi'r ffaith ei fod wedi dod. Fel y dywedais, nid oedd wedi dod o bell—rydym yn gwybod hynny—ond serch hynny, nodwyd ei gefnogaeth.
Yn gyntaf oll, mae'n wir mai’r canfyddiad yn ein gwlad yw bod mewnfudo’n rhy uchel. Mae'r gwirionedd yn wahanol. Rydym yn gwybod bod 79,000 o ddeiliaid pasbort yr UE yn byw yng Nghymru. Er nad ydym yn gwybod y ffigur, rwy’n amau mai Gwyddelod yw nifer sylweddol ohonynt mewn gwirionedd ac, o ganlyniad, maent yn cael eu cyfrif fel deiliaid pasbort UE. Mae saith deg un y cant yn gweithio yma, nid yw'r 29 y cant arall yn gweithio. Y gwirionedd yw mai myfyrwyr yw’r rhan fwyaf o'r rheini, ac nid ydym, does bosib, eisiau gweld llai o fyfyrwyr yn dod i mewn i Gymru a'r DU. Maen nhw’n darparu gallu meddyliol ac arian sylweddol i’n prifysgolion, ac i bob diben maent yn talu arian i’r system sydd o gymorth i’r rhai sydd o Gymru.
Nawr, ni ddywedodd neb wrthyf ar garreg y drws, 'Yr hyn sydd ei angen arnom yw llai o feddygon, llai o nyrsys, llai o fyfyrwyr o wledydd eraill.’ Ni ddywedodd neb—neb—hynny o gwbl. Ac felly mae’r rhyddid i symud i fynd i swydd, rwy’n credu, yn safbwynt cwbl resymegol, synhwyrol i'w gymryd. Mae ar waith yn Norwy: os nad oes gennych swydd yn Norwy o fewn tri mis, mae’n rhaid ichi adael. Nawr, rydym yn credu mai dyna beth mae’r rheolau yn ei ddweud mewn gwirionedd. Mae'r DU wedi dehongli’r rheolau’n fwy hael na gwledydd eraill, ond dyna sy’n digwydd yn Norwy, ac mae honno’n system, rwy’n credu, y byddai'r rhan fwyaf o bobl yng Nghymru yn ei hystyried yn synhwyrol ac yn ei chefnogi.
Mae'n sôn am gytundebau masnach rydd. Nawr, i mi, nid yw disodli cytundeb masnach rydd gyda'r UE ag un gyda Seland Newydd yn gyfnewid teg. Mae 500 miliwn o bobl yn yr UE, mae 4.8 miliwn yn Seland Newydd. Nid yw'n farchnad fawr. Yr hyn sydd gan Seland Newydd yw'r gallu i ddileu ffermio yng Nghymru. Felly, mae unrhyw gytundeb masnach rydd gyda Seland Newydd sy'n cael gwared ar gwotâu neu dariffau yn lladd ffermio yng Nghymru, dyna’r gwir. Nid wyf yn ymddiried yn Whitehall i hyd yn oed gydnabod y pwynt hwnnw, ar wahân i un neu ddau o Weinidogion. Nid yw Awstralia yn farchnad fawr. Wrth gwrs, byddent yn hoffi cael cytundeb masnach rydd â'r DU; mae'r DU yn llawer mwy na nhw, felly, wrth gwrs mae'n mynd i fod o fudd iddynt yn fwy hirdymor. Nid wyf yn eu beio; dyna'n union beth fyddwn i'n ei wneud pe byddwn i yn eu sefyllfa. Cofiwch nad oes gan y DU unrhyw brofiad o hyn; mae dros 40 mlynedd wedi mynd heibio ers i’r DU negodi unrhyw beth. Mae Seland Newydd yn llawer mwy medrus ac yn llawer mwy profiadol wrth negodi trefniadau a chytundebau masnach rydd na'r DU. Felly, mae'n rhaid inni fod yn ofalus iawn nad ydym, yn y pen draw, yn trafod gyda phobl ac yn cael pen llym y fargen oherwydd ein diffyg profiad ni ein hunain. Ac felly, mae hynny'n rhywbeth y mae'n rhaid inni ei ystyried yn y dyfodol.
Mae'n sôn am yr Unol Daleithiau. A oedd yn gwrando ar yr hyn a ddywedodd Arlywydd yr Unol Daleithiau? Dywedodd America yn gyntaf, America yn gyntaf. Does gan America ddim diddordeb mewn masnach rydd mwyach. Ei hunig ddiddordeb yw diogelu ei buddiannau ei hun. Dyna lle mae America yn y cyfnod hwn yn ei hanes. Nid wyf yn credu am eiliad y byddai unrhyw fath o gytundeb masnach rydd â'r Unol Daleithiau yn arwain at unrhyw beth ond budd i'r Unol Daleithiau ac anfantais i'r DU. Sut arall y gallai Donald Trump ar unrhyw gyfrif werthu’r peth i’w bobl ei hun fel arall? Ac felly, mae'n rhaid inni fod yn ofalus iawn o'r hyn y byddai ei eisiau ar yr Unol Daleithiau. A fyddai eisiau—? Roedd ei blaid yn llwyr yn erbyn TTIP, ond nawr mae o blaid cytundeb masnach rydd â'r Unol Daleithiau. Roedd yn llwyr yn erbyn hynny ar ddechrau'r flwyddyn ddiwethaf. Beth sydd wedi newid? A fyddwn ni’n gweld sefyllfa lle mae, er enghraifft, gwasanaethau cyhoeddus fel iechyd ac addysg yn cael eu preifateiddio a chwmnïau o’r Unol Daleithiau yn cael eu rhedeg? Gwelais Nigel Farage yn ymgyrchu’n ddiddiwedd yn erbyn TTIP—'Peidiwch â chael cytundeb masnach rydd â'r Unol Daleithiau', meddai. Felly, beth sydd wedi newid? Yn sydyn iawn, mae’r Unol Daleithiau’n hynod o boblogaidd. Mae diffyg cysondeb clir o ran yr hyn y mae UKIP wedi ei ddweud.
Mae'n gofyn y cwestiwn am grebachu’r economi drwy dariffau. Mae’n anghofio bod ein haelodaeth bresennol o’r UE yn golygu bod gennym gytundeb masnach rydd gyda 50 o wledydd eraill, nid dim ond yr UE, felly rydym yn cael mynediad i’r marchnadoedd hynny hefyd—marchnadoedd mawr iawn, iawn gan gynnwys Tsieina. Felly, mewn gwirionedd, rydym yn colli’r trefniant masnach rydd hwnnw gyda Tsieina oni bai ei fod yn cael ei ailnegodi yn gyflym iawn. Dyna pam y bydd ein heconomi’n crebachu. Does bosib y gall neb ddadlau’n synhwyrol bod gosod tariffau yn beth da. Beth fyddai hynny'n ei olygu? Byddai'n golygu, er enghraifft, y byddai ein bwyd a’n diod yn wynebu tariff o hyd at 50 y cant o bosibl wrth fynd i’w brif farchnad. Byddai'n golygu, ie, gosod tariffau ar nwyddau sy'n dod i mewn i'r DU, ond pwy sy'n talu’r tariffau hynny? Y cyhoedd. Ef. Fi. Pawb ohonom yn y Siambr hon. Nid busnesau sy'n talu tariffau; aelodau'r cyhoedd sy’n gwneud hynny. Byddai chwyddiant yn mynd i fyny. Rydym yn mewnforio hanner ein bwyd o reidrwydd; ni allem byth fod yn hunangynhaliol o ran bwyd oherwydd ein hinsawdd a'n daearyddiaeth. Byddem yn gweld llawer iawn o bethau’n mynd yn ddrutach i’r bobl hynny sy’n ei chael yn anoddaf fforddio’r pethau hynny. Ac o'n safbwynt ni—. Wel eto, welwch chi—. Bobl bach, mae ceisio siarad ag UKIP—. Onid yw UKIP yn deall, os nad oes cytundeb â’r UE, bod rheolau'r WTO yn berthnasol? Dyna ni. Iawn? Does dim cwestiwn am y peth; maent yn awtomatig. Mae'r DU yn awyddus i ymuno â'r WTO yn ôl UKIP—iawn—ond ar yr un pryd rydych yn dweud y gwnewch anwybyddu rheolau'r WTO. Nid dyna sut y mae’n gweithio. Os ydych chi’n mynd i ddweud eich bod yn mynd i anwybyddu'r rheolau ar y dechrau, ewch chi ddim i mewn yn y lle cyntaf. Ac felly, gadewch inni gael rhywfaint o realaeth yn y ddadl hefyd.
Felly, ar sail yr hyn y mae arweinydd UKIP wedi ei ddweud, nid wyf yn meddwl bod llawer o dir cyffredin y gallem fod wedi cytuno arno ar hyn o bryd. Ond, serch hynny, rwy’n ategu’r hyn y mae arweinydd Plaid Cymru wedi ei ddweud: rydym ni wedi rhoi ein cardiau ar y bwrdd, gadewch inni weld y syniadau eraill; gadewch inni weld manylion y syniadau eraill posibl. Does dim pwynt i arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig ddweud, 'Ein safbwynt ni yw safbwynt Llywodraeth y DU'. Datblygwch eich safbwynt eich hun. Mae gennych chi ddigon o bobl ar eich meinciau cefn sydd â digon o allu meddyliol i allu gwneud hynny. Datblygwch eich safbwynt eich hun. Gadewch i ni wybod. Gadewch inni eich gweld yn dadlau'r achos. Cyflwynwch achos yn hytrach na dweud, 'Bydd popeth yn iawn ar y noson.' Mae hynny’n wir am UKIP hefyd: cyflwynwch eich cynllun manwl eich hun fel y gallwn ei weld a’i ddadlau. Does dim cynllun manwl. Y cynllun manwl yn y bôn yw hyn: 'Bydd popeth yn iawn. Does dim angen inni wneud dim gwaith. Bydd popeth yn iawn. Bydd yr UE yn rhedeg atom ni.' Yr un fath â gwneuthurwyr ceir yr Almaen. Gwelsom yr hyn a ddigwyddodd pan aeth Owen Paterson allan i'r Almaen yr wythnos diwethaf. Roedd gwneuthurwyr ceir a busnesau’r Almaen yn syllu arnynt ac yn tybed beth ar y ddaear yr oeddent yn siarad amdano. Realaeth. Mae'n rhaid inni gael realaeth ac mae’n rhaid inni gael cyfraniadau at y ddadl.
Daw amser pan fydd yn rhaid i bobl i gamu allan ar y maes a gwneud yn siŵr bod pobl yn deall yr hyn y gallant ei wneud. Mae'n fater o bobl eraill yn dod oddi ar y llinellau ochr. 'Dewch oddi ar y llinellau ochr', rwy’n clywed y dorf yn gweiddi, 'ewch ar y cae a dangoswch inni beth yn union yr ydych eisiau ei wneud.' Rydych yn ennill yr hawl i feirniadu drwy ddatblygu eich safbwynt eich hun. Nid ydych wedi ennill yr hawl honno eto.