A gaf i ddiolch i Jenny Rathbone am y sylwadau yna, ac yn arbennig am dynnu sylw at rywbeth nad ydym wedi sôn amdano hyd yn hyn yn y drafodaeth y prynhawn yma. Mae’r Papur Gwyn yn dweud, yn union fel yr ydym yn dymuno cael perthynas newydd rhwng Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, bod angen i awdurdodau lleol eu hunain ddatblygu perthynas newydd â’r poblogaethau y maent yn eu gwasanaethu: perthynas yn seiliedig ar ystyried eu poblogaethau lleol fel asedau, fel pobl sydd â chryfderau, fel pobl sydd â chyfraniad i'w wneud, yn hytrach na phroblemau y mae'n rhaid eu datrys. Felly, mae’r berthynas wahanol honno, y berthynas gyd-gynhyrchiol, wrth wraidd y Papur Gwyn. Mae'n dweud wrth awdurdodau lleol, yn yr amseroedd caled iawn—amseroedd caled iawn—sydd o'n blaenau, os na allwch ysgogi’r cyfraniad y gall eich poblogaeth ei wneud i weithredu ar y cyd â chi i fynd ar drywydd pethau sy'n bwysig i boblogaethau lleol, y bydd eich gallu i barhau i wneud y pethau pwysig yr ydych yn eu gwneud yn cael ei beryglu’n fawr. Ystyr arweinyddiaeth wasgaredig yw bod gan bawb sy'n gweithio i awdurdod lleol rai cyfrifoldebau arwain ac nad y cwestiwn cyntaf y dylech ofyn i chi eich hun pan eich bod yn wynebu problem yw, 'I bwy y dylwn i roi gwybod am y broblem hon fel y gallaf ei gwneud yn gyfrifoldeb rhywun arall?' Y cwestiwn cyntaf y dylech ei ofyn i chi eich hun yw, 'Pa gyfraniad y gallaf i ei wneud i ddatrys y broblem hon?' Beth allaf i ei wneud i wneud gwahaniaeth yn y fan yma?' Yna, wrth gwrs, bydd angen ichi ysgogi cyfraniadau gan lawer o bobl eraill os ydych chi’n mynd i wneud gwahaniaeth gwirioneddol. Ond mae'n ceisio symud y ddadl ymlaen oddi wrth y math o synnwyr hierarchaidd hwnnw mai fy swydd i yn syml yw dod o hyd i rywun arall y gallaf ei wneud yn gyfrifol am ddatrys problem—'Beth allaf i ei wneud i gyfrannu at hyn?'

Yn y pwyntiau a gododd Jenny am gyfraniad y trydydd sector a sefydliadau y mae angen iddynt ymwneud ag awdurdodau lleol, rwy’n cwrdd â mudiadau’r trydydd sector ddwywaith y flwyddyn yn ffurfiol i drafod eu perthynas ag awdurdodau lleol. Rwy'n meddwl eu bod yn cefnogi’n fras y dull rhanbarthol y mae’r Papur Gwyn hwn yn ei amlinellu, oherwydd rwy’n meddwl eu bod yn credu y bydd yn symleiddio eu gallu i ryngweithio ag awdurdodau lleol, y bydd yn caniatáu iddynt gymryd y berthynas dda sydd ganddyn nhw mewn rhai mannau a cheisio eu gwneud yn nodweddiadol o'r holl ranbarth hwnnw, a bydd yn darparu cyfres wahanol o bwyntiau mynediad i sefydliadau eraill. Yn hytrach na gorfod ymdrin â 22 o awdurdodau lleol am bopeth, bydd ganddyn nhw nifer llai ac, o ganlyniad, cyfleoedd mwy effeithiol i ffurfio’r union gysylltiadau a pherthnasoedd pwysig iawn hynny.