Part of the debate – Senedd Cymru am 5:37 pm ar 31 Ionawr 2017.
Mae cyfran fwy, ond os edrychwch ar ffigurau’r Swyddfa Gartref, mae’n eithaf clir fod canran fawr o ddynion, er ei bod yn lleiafrif—rwy’n cyfaddef hynny. Ond hefyd, un mater yn y De, os ydych yn wryw, mae’n anodd iawn perswadio'r heddlu i dderbyn cwyn. Rwyf wedi sefyll drws nesaf i bobl ac ni dderbyniwyd y cwynion.
O ran y dioddefwyr, pan fyddant yn mynd i gael cymorth, caiff dynion eu sgrinio. Nid yw benywod yn cael eu sgrinio. Fe roddaf enghraifft i chi. Bydd y llinell gymorth Byw Heb Ofn yn sgrinio gwrywod fel troseddwyr ac ni fyddant yn sgrinio menywod.
Mae gwahaniaethu ym maes tai. Os ydych chi'n rhiant dibreswyl—fel arfer yn wryw, ond nid bob amser y dyddiau hyn—byddwch ond yn gymwys am eiddo un ystafell wely os oes gennych dri o blant ac nid chi yw'r prif ofalwr. Felly, os ydych yn fam neu’n dad, rydych yn gyfyngedig i eiddo un ystafell wely gyda thri o blant a byddwch yn colli cysylltiad dros nos. Nid yw hynny'n gyfartal. Nid yw hynny'n gyfartal o gwbl. Ac rydych hefyd yn ddarostyngedig i dreth ystafell wely, sydd yn anghywir. A gwahaniaethu ar sail dosbarth yw hynny. Mae'n gwahaniaethu yn erbyn rhieni ar sail incwm economaidd.
Os ydych yn edrych ar rieni trawsrywiol, rwy'n credu bod angen cael deddfwriaeth yng Nghymru i'w hamddiffyn nhw, oherwydd roedd achos ddoe lle collodd rhiant trawsrywiol gysylltiad â'r plentyn dim ond oherwydd ei fod yn drawsrywiol. Mae hynny yn wahaniaethu ac mae angen deddfwriaeth i atal hynny.
Rwy’n meddwl, yng Nghymru, rydym hefyd yn dioddef o wahaniaethu ieithyddol oherwydd bod rhieni yn y ddinas hon—prifddinas Cymru—nad ydynt yn gallu dewis addysg cyfrwng Cymraeg. Mae hynny'n anghywir. Y gymuned fyddar hefyd, os ydych yn derbyn addysg gan diwtor, nid oes cymhwyster gofynnol i athro Iaith Arwyddion Prydain, ac mae hynny'n anghywir.
Sipsiwn a Theithwyr. Un peth yr wyf yn edrych ymlaen at ei ddatrys, gobeithio, ar ôl mis Mai yw, os byddwch yn mynd i Rover Way, ac rwy’n gwahodd unrhyw un i fynd i lawr yno, cyflwr y lle—. Nid cydraddoldeb yw hynny. Nid oes ardal chwarae ar gyfer y plant hyd yn oed a does dim llwybr i'r ysgol. Mae'n ffordd hynod beryglus. Felly, nid cydraddoldeb yw hynny chwaith.
Mae gwahaniaethu hefyd ar sail rhyw a cham-drin cydweithwyr mewn llywodraeth leol. Beth mae’r Llywodraeth hon wedi ei wneud? Rydym wedi cael Gweinidog sy'n mynd i bregethu yn awr am gam-drin domestig a hawliau menywod, ac eto nid yw wedi gwneud dim—dim byd o gwbl—i ofalu am fenywod mewn llywodraeth leol sy'n dioddef o gam-drin, ac mae aelodau o'i blaid ei hun wedi cydnabod hynny.
Os edrychwch ar yr anabl, yn aml iawn, mae cynlluniau gofal yn methu, ac mae'n rhaid i bobl anabl gael gofal preswyl. Nid eu bai nhw ydyw; nid yw’r cyflwr—. Nid oes raid iddynt gael gofal preswyl, mae hyn oherwydd bod y cynlluniau gofal yn methu, a gofal preswyl yn ddrutach o lawer.