Part of 2. 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant – Senedd Cymru am 2:27 pm ar 1 Chwefror 2017.
Diolch, Lywydd. Wrth gwrs, roedd Cymunedau yn Gyntaf Plas Madoc yn gorff sy’n derbyn grantiau a gafodd gyllid uniongyrchol. Ar ôl i’r chwythwr chwiban gael eu cyfiawnhau, gyda chefnogaeth Janet Ryder, Eleanor Burnham a minnau, mentraf ddweud, a chafwyd euogfarnau yn y llys, cawsom ddau Adroddiad gan Swyddfa Archwilio Cymru hefyd, un ar Blas Madoc yn benodol ac un ar Cymunedau yn Gyntaf yn gyffredinol, y gofynnais i’r archwilydd cyffredinol ar y pryd ei gomisiynu. Canfu’r rheini, yn anad dim, fod methiant wedi bod ers dechrau Cymunedau yn Gyntaf ar ran Llywodraeth Cymru i roi rheolaethau llywodraethu corfforaethol effeithiol ar waith—rheolaethau ariannol, adnoddau dynol, ac archwilio.
Yn Shotton Uchaf, pan chwythodd y cydlynydd Cymunedau yn Gyntaf y chwiban yn erbyn Cyngor Sir y Fflint, sef y corff sy’n derbyn grantiau, gwnaed honiadau yn ei herbyn y canfuwyd wedyn eu bod yn ffug. Nawr, yng nghyd-destun NSA Afan, y corff cyflawni arweiniol ar gyfer Cymunedau yn Gyntaf yn Sandfields ac Aberafan, fe ddywedoch yr wythnos diwethaf fod cyllid NSA Afan wedi cael ei derfynu yn dilyn ymchwiliad a oedd wedi darparu tystiolaeth gref o afreoleidd-dra ariannol. A oedd hwn yn gorff sy’n derbyn grantiau ai peidio? A roddwyd sylw i ganfyddiadau Swyddfa Archwilio Cymru yr holl flynyddoedd yn ôl ynglŷn â’r angen i weithredu’r rheolaethau llywodraethu corfforaethol, ariannol, adnoddau dynol, ac archwilio hynny a oedd wedi arwain at y problemau yn y gorffennol?