Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd, ac rwy’n credu ei bod wedi bod yn ddadl ardderchog gyda llawer o dir cyffredin, er gwaethaf sylwadau braidd yn surbwch llefarydd y Ceidwadwyr wrth agor y ddadl. Hyderaf y bydd yn manteisio ar y cyfle wrth gloi i fyfyrio ymhellach efallai ar ei dôn wrth agor y ddadl. Yn sicr, mae’r ddadl wedi codi ymhell y tu hwnt i’r disgwyliadau a oedd gennym wrth wrando ar ei araith y prynhawn yma. Ond rwy’n falch fod llawer iawn o gonsensws wedi bod ar draws y Siambr. Cafwyd consensws ar safle addysg bellach, mewn addysg ac yn y gymdeithas ehangach; ar barch cydradd, a nodwyd gyntaf gan Llyr Gruffydd yn ei sylwadau, ond a gafodd ei bwysleisio gan Aelodau ar bob ochr i’r Siambr; a hefyd cydnabyddiaeth fod yna heriau sylweddol yn wynebu’r sector, ac mae’r sector eisoes yn wynebu ac yn goresgyn yr heriau hynny.

Gadewch i mi ddweud hyn: wrth ddod i swydd fel Gweinidog dros y sector hwn, un peth sydd wedi fy nharo yn fwy na dim byd arall yw’r amrywiaeth pur, nid yn unig o ran y ddarpariaeth, ond o ran y dull o gyflawni, o drefnu, a’r ffordd y mae’r sector hwn yn ystwyth iawn—yn chwim ei droed—yn ateb anghenion, yn edrych ar anghenion, yn deall yr hyn y mae cyflogwyr ei angen; deall sut rydym yn darparu addysg mewn gwahanol ffyrdd, mewn gwahanol rannau o’r wlad; nid gosod unffurfiaeth, ond sicrhau bod gennym ragoriaeth gyson ar draws pob rhan o Gymru. Ac rwy’n credu bod hynny’n rhywbeth y dylem ei ddathlu mewn gwirionedd.

Gadewch i mi ddweud hyn, er mwyn symud y ddadl yn ei blaen: gwnaeth y sylwadau a wnaeth Jeremy Miles am ei brofiad yn yr Iseldiroedd argraff fawr arnaf, ac i raddau helaeth, roeddent yn adlewyrchu sylwadau David Melding am yr Almaen hefyd. Roeddwn yn yr Almaen bythefnos yn ôl mewn gwirionedd yn edrych ar wahanol fathau o ddarpariaeth, ac rwy’n credu bod yna drafodaethau go iawn sydd angen inni eu cael ynglŷn â hyn. Rwy’n derbyn yn llwyr y pwyntiau a wnaeth Hefin David wrth gloi fod angen inni edrych ar gael gwared ar rai o’r ffiniau a’r rhwystrau sy’n bodoli ar hyn o bryd rhwng darpariaeth addysg bellach ac addysg uwch. Ond mae angen gwneud mwy na hynny hefyd; mae angen inni edrych ar gael gwared ar rai o’r rhwystrau hynny sy’n bodoli rhwng addysg bellach a’r ddarpariaeth ysgol yn ogystal. Felly, rwy’n meddwl bod angen inni fod ychydig yn fwy radical yn ein ffordd o feddwl yn hynny o beth, ac mae angen inni fod ychydig yn fwy radical wrth edrych ar y ffordd yr ydym yn cyflawni rhagoriaeth addysg sydd wedi’i theilwra i anghenion y myfyriwr, y disgybl neu’r dysgwr unigol—pa ffordd bynnag y dymunwch ddisgrifio unigolion. Mae angen inni edrych wedyn ar sut rydym yn ei gyflwyno.

Nid wyf yn reddfol o blaid ymagwedd unffurf, ond rwy’n—