Diolch yn fawr iawn. Wel, mae’n ddrwg gennyf eich siomi, Weinidog, ond fi sy’n mynd i gloi’r ddadl. Parch cydradd—am hynny y buom yn siarad heddiw, nes iddo golli ei ffordd yn yr ychydig funudau diwethaf. Rwy’n credu ei bod yn bwysig nodi bod hon wedi bod yn ddadl eithaf cydsyniol, ac am reswm da iawn hefyd: mae parch cydradd yn dda i’r economi, mae’n dda i’r colegau a’r prifysgolion, ac yn bwysicaf oll, mae’n dda i’n dinasyddion. Cyfanswm y rhannau—gadewch i ni adio’r rheini i fod yn fwy byth. Gadewch inni wneud yn siŵr fod parch cydradd yn golygu bod gennym gyfanwaith sy’n well na chyfanswm ein rhannau.

Mewn gwirionedd, mae ein system addysg wedi adlewyrchu hynny i ryw raddau yn y blynyddoedd diwethaf; yn y sector cyn-16 o leiaf. Roeddwn yn meddwl bod cyfraniad Jeremy Miles ar yr Iseldiroedd yn dangos hyn yn dda: o ran ôl-16, rydym yn dal i weithredu mewn seilos i raddau helaeth yma yng Nghymru ac efallai y buasai’n deg dweud, yn y DU yn gyffredinol. Wrth gwrs, gwnaeth y Ceidwadwyr Cymreig ymrwymiad maniffesto i golegau technegol prifysgol, a oedd yn cynnwys rhai o’r pwyntiau a wnaethoch chi mewn gwirionedd, Jeremy, ond yn anffodus ni chawsom gyfle i adael i Gymru weld manteision hynny.

Wrth gwrs, roeddem yn hollol gywir ynglŷn â’r rhuthr hwn i addysg brifysgol, yn yr ystyr na ddylai neb gael ei atal rhag dilyn eu llwybr gorau am resymau daearyddol neu ariannol, ond fe arweiniodd at droi’r fantol o blaid pobl ifanc yn teimlo bod yn rhaid iddynt fynd i brifysgol ni waeth beth fo’u dawn, ac yn sgil cyfleoedd rhieni, fel y crybwyllodd Llyr—profais innau hynny hefyd—ac efallai dysgu ar gyfer arholiadau, i raddau, yn ogystal. Rwy’n meddwl bod Oscar a David yn llygad eu lle ar hyn. Cyfle yw’r hyn sydd ei angen ar berson ifanc—cyfle sy’n briodol iddynt hwy. Dyna pam, Llyr, nad oes gennyf broblem gyda chi’n siarad drosodd a throsodd am brentisiaethau. Rwy’n credu eu bod wedi bod yn ailgyflwyniad aruthrol o bwysig i’r cynnig i’n pobl ifanc. Rydym wedi dibrisio addysg bellach a phrofiadau galwedigaethol eraill fel rhywbeth sy’n parhau hyd yn oed yn awr, er gwaethaf y ffaith fod sefydliadau addysg bellach yn gallu cynnig ystod anferth o fathau o addysg i bobl ifanc. Hynny yw, mewn nifer o leoedd, mae ganddynt brifysgol ar garreg y drws yn awr, lle y daethpwyd â darpariaeth addysg uwch i mewn iddynt, yn ogystal â Safon Uwch, fel sy’n gyfarwydd i ni, ac ymgysylltiad ac addysg lefel 1, wrth gwrs, sy’n rhan o’r broses o atal rhai o’n pobl ifanc rhag cael eu gadael ar ôl yn gyfan gwbl.

Rwy’n meddwl mai’r brif neges a ddaeth yn amlwg heddiw, ar wahân i uchelgeisiau addysg bellach a’i medrusrwydd yn ailddisgrifio’i hun, os mynnwch, drwy bartneriaeth, yw hyn—ac mae llawer o’r Aelodau wedi cyfeirio at hyn, gan gynnwys John Griffiths—sef yr ail gyfle. Rwy’n credu y buasai’n ddigon teg dweud ei fod yn gyfle cyntaf, mewn gwirionedd, yn achos rhai na wnaeth eu profiad ysgol weithio iddynt. Nododd David Melding fod pobl yn newid eu gyrfaoedd, maent yn newid eu swyddi drwy gydol eu bywydau, ac weithiau nid yw hynny’n cael ei wneud drwy ddewis. Rwy’n meddwl am Tata yn fy rhanbarth i, er enghraifft. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo swm go sylweddol o arian tuag at ailhyfforddi pobl sy’n colli eu swyddi yn Tata. Mae’r rhain yn bobl nad ydynt wedi cael unrhyw hyfforddiant newydd ers blynyddoedd o bosibl. Mae arnom angen i’n colegau addysg bellach wneud hynny—yn rhan-amser hefyd. Gofynnwch i unrhyw un sydd â chyfrifoldebau gofalu ynglŷn â phwysigrwydd darpariaeth ran-amser wrth fynd ati i wella eich cyfleoedd bywyd.

Yn achos ffrind i mi, fe adawodd ysgol yn 16 oed, bu’n gweithio mewn siop, cafodd blentyn ac fe wnaeth ei phartner ei gadael. Roedd hi angen cyngor cyfreithiol, felly ymddiddorodd yn y gyfraith—profiad go gyffredin, mewn gwirionedd. Dilynodd gwrs sylfaen rhan-amser yn ei choleg lleol. Cafodd farciau gwych, cafodd le i astudio’r gyfraith yn y brifysgol—hefyd yn rhan-amser—gorffennodd ei chwrs ymarfer y gyfraith, ei chontract hyfforddi ac ymunodd â chwmni. Mae hi bellach yn ysgrifennu llyfryddiaeth argymelledig Coleg y Gyfraith ar esgeuluster meddygol, ac mae’n ennill ffortiwn. Ni fuasai wedi digwydd pe na bai ei choleg yn cael ei ariannu’n ddigon da i gynnal cwrs rhan-amser. Nid wyf yn credu bod y cwrs hwnnw ar gael mwyach.

A ydych yn bod yn garedig wrthyf, Ddirprwy Lywydd?