Part of the debate – Senedd Cymru am 5:13 pm ar 8 Chwefror 2017.
Fel y dywedodd y Prif Weinidog yn ei haraith yn Lancaster House y mis diwethaf:
Rwyf am i Brydain fod yr hyn y mae gennym y potensial, y ddawn a’r uchelgais i fod. Cenedl fasnachol fyd-eang wych sy’n cael ei pharchu o amgylch y byd ac sy’n gryf, yn hyderus ac yn unedig gartref.
Dywedodd mai dyma pam y mae gan Lywodraeth y DU gynllun ar gyfer Prydain sy’n:
nodi sut y byddwn yn defnyddio’r eiliad hon o newid i adeiladu economi gryfach a chymdeithas decach drwy groesawu diwygio economaidd a chymdeithasol go iawn.
Dyma pam, meddai, y mae ein strategaeth ddiwydiannol fodern newydd yn cael ei datblygu, er mwyn sicrhau bod pob cenedl ac ardal yn y Deyrnas Unedig yn gallu gwneud y gorau o’r cyfleoedd sydd o’n blaenau.
Wel, nod y strategaeth hon, ar ôl y refferendwm i adael yr UE, yw gwella safonau byw ym mhob rhan o’r DU, buddsoddiadau mawr yn y seilwaith, buddsoddiadau newydd mewn gwyddoniaeth, ymchwil a datblygu, gan sicrhau bod gan bobl a busnesau y sgiliau sydd eu hangen arnynt ar gyfer y dyfodol, a chynorthwyo cwmnïau sy’n awyddus i dyfu.
Nid oes unman angen hyn yn fwy na Chymru ar ôl 18 mlynedd, os caf ddweud, dan arweiniad Llywodraeth Lafur—Cymru sydd yn y degfed safle o ran tlodi, yr unfed safle ar ddeg o ran enillion wythnosol, ac ar y gwaelod o ran gwerth ychwanegol gros ffyniant economaidd y pen a phobl nad ydynt mewn cyflogaeth, o blith 12 gwlad a rhanbarth y DU.
Mae’n destun pryder fod y ffigurau gwerth ychwanegol gros diweddaraf yn dangos bod gogledd Cymru yn llusgo hyd yn oed ymhellach ar ôl. Gorllewin Cymru a’r Cymoedd, gan gynnwys pedair o siroedd gogledd Cymru, sydd â’r gwerth ychwanegol gros isaf o hyd o holl is-ranbarthau’r DU, i lawr eto i ddim ond 63.3 y cant o gyfartaledd y DU. Ynys Môn—y gwerth ychwanegol gros isaf o holl ardaloedd lleol y DU, i lawr eto i ddim ond 52.9 y cant o gyfartaledd y DU. Mae gwerth ychwanegol gros y pen Wrecsam a Sir y Fflint hyd yn oed, a oedd yn 99.3 y cant o gyfartaledd y DU yn 1999, adeg datganoli, wedi gostwng eto i ddim ond 84 y cant o gyfartaledd y DU. A dyna pam y mae ein cynnig heddiw yn cydnabod y gwaith rhynglywodraethol ar ddatblygu bargen dwf gogledd Cymru.
Roedd datganiad yr hydref y Canghellor yn darparu cadarnhad cyhoeddus o’i ymrwymiad i fargen dwf gogledd Cymru, a ddisgrifiwyd gan gadeirydd cyngor busnes gogledd Cymru fel canlyniad cadarnhaol iawn. Fel y dywedodd cyfarwyddwr CBI Cymru:
rydym yn falch fod y Canghellor heddiw wedi ailddatgan ei ymrwymiad i Fargen Ddinesig Bae Abertawe a Bargen Dwf Gogledd Cymru. Mae busnesau yng Nghymru eisiau bargeinion credadwy sy’n creu rhanbarthau gwirioneddol ffyniannus.
Mae bargen dwf gogledd Cymru yn cynnwys cynlluniau trafnidiaeth mawr o’r gorllewin i’r dwyrain, y clywsom gyfeirio atynt, a gwaith hefyd gyda’r siroedd i’r de a thrydaneiddio rheilffordd arfordir gogledd Cymru o Gaergybi i Crewe. Cafodd gweledigaeth ar gyfer twf Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru ar gyfer economi gogledd Cymru ei chyflwyno i Lywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru yr haf diwethaf, ac fe’i cefnogir gan arweinwyr a phrif weithredwyr y chwe awdurdod lleol yn y rhanbarth, cyngor busnes gogledd Cymru, y ddwy brifysgol yn y rhanbarth a grwpiau colegau addysg bellach y rhanbarth. Yn allweddol i hyn, mae’r weledigaeth yn galw am ddatganoli pwerau gan Lywodraeth Cymru dros gyflogaeth, trethi, sgiliau a thrafnidiaeth, gan ddweud y byddai hyn yn rhoi hwb i’r economi, swyddi a chynhyrchiant, yn creu o leiaf 120,000 o swyddi ac yn cynyddu gwerth yr economi leol o £12.8 biliwn i £20 biliwn erbyn 2035. Byddai hyn yn galluogi gogledd Cymru i wneud y gorau o’r cyfleoedd a gyflwynwyd yn sgil datganoli pwerau gan Lywodraeth y DU i Bwerdy Gogledd Lloegr dros y ffin. Fel y dywed gweledigaeth Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru:
‘Mae’r Weledigaeth yn ategu’r strategaeth sy’n datblygu ar gyfer Pwerdy’r Gogledd, wedi’i hintegreiddio’n llawn â chyflwyniad Cais Strategaeth Twf Partneriaeth Menter Leol Swydd Gaer a Warrington, ac yn cynnwys cynllun Growth Track 360 ar gyfer buddsoddi yn y rheilffyrdd yn ganolog iddo. Trwy adeiladu strategaeth fuddsoddi o amgylch y weledigaeth hon sy’n edrych tuag allan gallwn lwyddo i fanteisio ar y cyfleoedd yn rhanbarth Gogledd Cymru gan ychwanegu gwerth i set gydgysylltiedig a chronnus o gynlluniau rhanbarthol ar gyfer Gogledd Lloegr ac economi ehangach y DU.’
Ymatebodd Trysorlys y DU i’r ddogfen weledigaeth ar gyfer twf drwy ofyn i’r bwrdd uchelgais fanylu ar y blaenoriaethau strategol a blaenoriaethu prosiectau. Fodd bynnag, bob tro y gofynnais i Weinidogion yma a ydynt wedi ymateb i alwad y ddogfen am ddatganoli pwerau gan Lywodraeth Cymru, ac os ydynt, ym mha fodd y gwnaethant hynny, maent wedi darparu ymateb dargyfeiriol clasurol Llywodraeth Lafur Cymru drwy gyfeirio yn lle hynny at y metro arfaethedig ar gyfer gogledd-ddwyrain Cymru: dim manylion a dim ond cyffredinoli ynglŷn â’i gysylltedd â chynigion y weledigaeth ar gyfer twf. Gofynnaf felly i Ysgrifennydd y Cabinet: a ydym am gael ‘ie’ gan Lywodraeth Cymru hyderus, barod neu ‘na’ gan un gyfyngol a llwfr?