3. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gynorthwyo busnesau yng Nghanol De Cymru? OAQ(5)0450(FM)

[Torri ar draws.] Gwnaf. Rydym ni’n cymryd amrywiaeth o gamau i helpu busnesau newydd a phresennol i ddatblygu, tyfu a chefnogi. Mae hynny'n cynnwys cymorth busnes, cyngor a buddsoddi mewn seilwaith digidol a thrafnidiaeth.

Nid wyf yn hollol siŵr pam fod y rhai ar y meinciau cefn yn mwmian yno. Mae gan Aelod hawl perffaith i ofn cwestiwn yn y lle hwn, a Chwestiynau i'r Prif Weinidog yw'r amser i hynny ddigwydd. Brif Weinidog, rwyf wedi canmol Llywodraeth Cymru yn flaenorol am yr arian y mae wedi ei wneud ar gael ar gyfer rhyddhad trosiannol o ran y cynllun ardrethi busnes. Gwnaeth gyhoeddiad ar 17 Rhagfyr o swm ychwanegol o £10 miliwn—neu gwnaeth Llywodraeth Cymru gyhoeddiad ar 17 Rhagfyr o swm ychwanegol o £10 miliwn—i gynorthwyo’r ymarfer ailbrisio diweddar o fusnesau yng Nghanol De Cymru ac, yn wir, ledled Cymru. Hyd yn hyn, nid oes dim mwy o wybodaeth wedi cael ei chyhoeddi gan Lywodraeth Cymru ynghylch sut y bydd yr arian hwnnw’n cael ei gyflwyno, er i ni ar y meinciau hyn, ac eraill yn y Siambr, bwyso am ragor o wybodaeth. Fe’n hysbyswyd y byddai’r wybodaeth honno yn cael ei chyhoeddi ddechrau mis Chwefror. Hyd yn hyn, nid wyf yn credu bod y wybodaeth honno wedi dod i law gan Lywodraeth Cymru. Pryd fydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi sut yr ydych chi’n mynd i ddosbarthu'r arian hwnnw, fel y gall busnesau wneud y penderfyniadau y mae angen iddyn nhw eu gwneud cyn y flwyddyn ariannol newydd?

Erbyn diwedd yr wythnos hon.

Diolch.

Yn y pwyllgor ar y newid yn yr hinsawdd, clywsom dystiolaeth fod ardrethi busnes ychwanegol yn cael eu codi ar fusnesau sydd wedi gwneud y peth iawn ac wedi gosod paneli solar ar eu toeau. Felly, fy nghwestiwn i, a dweud y gwir, yw: pa ysgogwyr sydd gan Lywodraeth Cymru i gefnogi busnesau sy'n cael effaith gymdeithasol ac amgylcheddol gadarnhaol, e.e. sefydliadau bwyd iach, ac i atal busnesau sy'n cael effaith negyddol, e.e. siopau betio, benthycwyr diwrnod talu a sefydliadau eraill a godwyd gan Mike Hedges yn gynharach?

Rydym ni’n gwneud hyn trwy gaffael yn bennaf. Mae polisi caffael Cymru yn annog sector cyhoeddus Cymru i ddefnyddio dulliau lle mae manteision cymunedol neu gymalau cymdeithasol yn ganolog i feini prawf dyfarnu contractau pan fydd hynny’n bosibl. Trwy wneud hynny, gall penderfyniadau dyfarnu contractau ffafrio'r cyflenwyr hynny sy'n cynnig tystiolaeth gref o gyflawni yn erbyn ein gofynion cymal cymdeithasol. Felly, gall caffael fod yn arf effeithiol i annog arferion busnes da ac, yn wir, arferion busnes da yn y gymuned.

Brif Weinidog, y cwestiwn go iawn y dylech chi fod yn ei ateb yw beth ydych chi’n mynd i'w wneud i geisio adfer dim ond ychydig o hygrededd yn Llywodraeth Cymru ar ôl rhoi 53 miliwn o resymau i’r gymuned fusnes yng Nghymru golli ffydd ynoch. O leiaf £53 miliwn yw faint y mae eich Llywodraeth wedi ei golli trwy anghymhwysedd difrifol gyda chytundebau cymorth busnes a thir—collwyd o leiaf £53 miliwn. Pryd fydd ymchwiliad trylwyr yn cael ei gynnal? 

O ran yr ateb a roddais rai munudau'n ôl, gallaf ddweud wrtho fod 97.6 y cant o'r busnesau yr ydym ni’n eu cefnogi yn llwyddiannus, ac mae hwnnw’n hanes ardderchog ynddo'i hun.