Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 14 Chwefror 2017.
Efallai y bydd yn syndod i Mark Reckless i wybod nad oeddwn yn ymwybodol o’r is-gymal penodol hwnnw, ond rwy'n ddiolchgar iddo am dynnu sylw ato.
Nid yw wedi’i gydnabod bod llawer o'r buddsoddwyr preifat yma wedi bod yn hynod o hael â’u hamynedd, ac y byddai’r prosiect hwn, hebddynt, yn farw yn y dŵr. Nid yw David a Heather Stevens, yn arbennig, yn ceisio bod yn llygad y cyhoedd, ond, heb eu parodrwydd i gefnogi'r prosiect hwn, byddai ein holl sôn am ddatblygu cynaliadwy braidd yn academaidd.
Hoffwn sôn am uchelgais, yn ail. Mae'n ymddangos ein bod, am gyfnod rhy hir, wedi bod yn rhy nerfus i ymrwymo’n llawn i'r prosiectau hyn. Rwy’n meddwl, beth amser yn ôl, fy mod yn cofio gweld protestwyr y tu allan i'r Cynulliad hwn, a rhai o fy nghyd-Aelodau Cynulliad sydd yma nawr yn sefyll ochr yn ochr â nhw, yn erbyn ffermydd gwynt yn y canolbarth. Mae'n bosibl bod hynny wedi codi ofn ar lawer o bobl. Mae uwch swyddogion, rwy’n ofni, mor ymroddedig i niwclear fel ei bod yn ymddangos eu bod yn gweld ynni adnewyddadwy, ar y gorau, fel rhywbeth i dynnu sylw, ac, ar y gwaethaf, fel bygythiad. Gallwn osod—rydym wedi gosod—targed newid yn yr hinsawdd. Rydym wedi gosod uchelgais i fframio polisi cyhoeddus mewn ffordd sy'n gwasanaethu lles cenedlaethau'r dyfodol. Mae lleihau ac yna dileu'r defnydd o danwyddau ffosil yn gwneud y ddau beth hynny. Mae'r morlyn llanw ym mae Abertawe yn anfon arwydd pwysig ein bod yn awyddus i harneisio pŵer y môr ac ysgogi swyddi gwyrdd yn y broses, ond ni allwn fod yn amwys am y peth. Mae'n rhaid i’n llais fod yn gryf. Ni ddylem fod yn dawel gefnogol yn y cefndir; mae'n rhaid inni brynu cyfran yn y cwmni daliannol ac elwa ar y ffaith mai Cymru fyddai’r gyntaf mewn ton fyd-eang o ddatblygiadau.
Yn olaf, rwy’n yn dod at Dewi Sant a'i alwad inni wneud y pethau bychain. Hoffem weld—wel, yn sicr hoffwn i weld—100 y cant o'n hynni yn cael ei gynhyrchu o ffynonellau adnewyddadwy. Yn wir, hoffwn i weld mwy, fel y gallwn werthu ein hynni a chynhyrchu cyfoeth i Gymru, a gadael i’n hadnoddau naturiol, unwaith eto, ddod yn un o ddilysnodau ein sylfaen economaidd. Mae'r morlyn yn rhan bwysig o hynny, ond ni allwn ddibynnu ar un neu ddau o brosiectau mawr yn unig i gyflawni ein huchelgeisiau. Mae angen inni wneud mwy. Mae angen inni wneud y pethau bychain—cannoedd o bethau bychain ar yr un pryd. Mae angen inni gynllunio i bob cartref fod yn orsaf bŵer fach sy'n cynhyrchu mwy o ynni nag sydd ei angen arno a defnyddio cadwraeth ynni yn llawn a lleihau faint o ynni sydd ei angen arnom—yn aml y darn sy'n cael ei esgeuluso yn y dadleuon hyn. Mae hyn yn rhan o'r pwyslais economi sylfaenol yr hoffem ei weld: priodi’r croeso hwn i dechnolegau newydd â phwyslais ar economi pethau bob dydd. Mae gan gynhyrchu ynni lleol botensial enfawr i greu sgil effeithiau economaidd lleol, cadwyni cyflenwi lleol, sgiliau lleol, ac, yn hanfodol, i ailgysylltu ymddygiad pobl â’u defnydd o ynni. Pan fydd pobl yn gallu gweld yr ynni y maent yn ei greu, y maent yn ei gynhyrchu, mae hynny’n llawer mwy tebygol o effeithio ar eu harferion a'u hagweddau a'u hymddygiad eu hunain. Felly, mae angen arweinyddiaeth arnom. Mae angen amgylchedd rheoleiddio caniataol ac mae angen arian. Ac, os nad yw Dewi Sant at eich dant, efallai y dylem feddwl am Max Boyce, a ddywedodd wrthym fod angen cynllun anhygoel arnom, oherwydd, fel y dywedodd, ceffyl da yw ewyllys. Diolch.