9. 8. Dadl: Morlynnoedd Llanw

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:29 pm ar 14 Chwefror 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Ken Skates Ken Skates Labour 6:29, 14 Chwefror 2017

(Cyfieithwyd)

O safbwynt economaidd, rwy’n gweld y potensial enfawr o'n blaenau. Rwy’n cydnabod sut y gallai prosiectau ynni morol fod yn gatalydd i sicrhau buddion etifeddol hirbarhaol i’r economi, ac rwy’n deall sut y gallent ddarparu’r cyfle am swyddi a buddsoddiad mewn economïau lleol a rhanbarthol ledled Cymru—yr economïau hynny y mae llawer o’r Aelodau wedi sôn amdanynt ac yn eu cynrychioli. Rwyf hefyd yn gweld sut y gallent ein helpu i newid i economi carbon isel. Ac rwy’n meddwl ei bod yn hanfodol bwysig ein bod yn rhoi Cymru ar flaen y gad yn y sector cyffrous hwn, yn rhoi Cymru ar flaen y gad o ran technolegau llanw newydd, cyn belled, wrth gwrs, â bod y prosiectau hynny'n cael y gymeradwyaeth ofynnol.

Nawr, rydym eisoes yn cefnogi busnesau i helpu Cymru i achub ar y cyfle i ddod yn arweinydd ym maes datblygu prosiectau morlynnoedd llanw, i sicrhau etifeddiaeth barhaol i ddatblygu diwydiant cynaliadwy i Gymru ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol. Nawr, mae un maes gweithgaredd a nodwyd yn benodol yn adroddiad Charles Hendry yn ymwneud â'r prosiectau sydd eisoes ar y gweill yng Nghymru, yn arbennig y prosiect braenaru, ac rydym yn cytuno â'r dull a nodwyd yn yr adroddiad ar gyfer prosiect braenaru ar raddfa fach cyn gynted ag y bo'n rhesymol bosibl, er mwyn deall effeithiau datblygiadau o'r fath. Ac rydym yn sicr yn croesawu arsylwad Charles Hendry o'r achos cryf iawn o blaid dewis morlyn llanw arfaethedig bae Abertawe i fod y prosiect braenaru graddfa fach hwnnw, gan mai hwn yw’r unig brosiect ar hyn o bryd sydd mewn cyflwr paratoi datblygedig sydd ei angen i ddod yn gynllun braenaru yn y dyfodol agos. Ond mae'n amlwg, cyn y gall y prosiect hwnnw fynd yn ei flaen, bod angen sicrhau nifer o gymeradwyaethau a chaniatadau. Mae'r rheini wedi cael eu hamlinellu gan Aelodau heddiw ac maent yn cynnwys y pris taro, trwydded forol, a hefyd brydles gwely'r môr gan Ystâd y Goron. Hefyd, ceir mater datgomisiynu diwedd oes, sydd heb ei gytuno rhwng y cwmni a Llywodraeth y DU hyd yn hyn. Mae fy swyddogion wedi bod yn cyfarfod â Tidal Lagoon Power Ltd ar eu prosiect arfaethedig yn Abertawe ers nifer o flynyddoedd ar draws ystod o feysydd i sicrhau bod Cymru a busnesau Cymru a’r economïau yr ydym yn eu cynrychioli yn gallu cael y budd mwyaf o'r prosiect. Yn y pen draw, mae'r cwmni’n amcangyfrif y bydd eu fflyd arfaethedig o forlynnoedd llanw’n cyfrannu £27 biliwn at CMC y DU, a £3 biliwn y flwyddyn unwaith y byddant ar waith, ac y byddant yn bodloni hyd at 8 y cant o'r galw am drydan yn y DU.

Maes arall a amlygwyd yn benodol yn adroddiad Hendry yw cydnabyddiaeth o'r ymagwedd integredig yr ydym wedi’i dangos at sgiliau a datblygu'r gadwyn gyflenwi i gefnogi'r sector pwysig hwn. Er enghraifft, rydym wedi buddsoddi yn yr adroddiadau galw a chyflenwad sgiliau ar gyfer datblygiad morlyn arfaethedig bae Abertawe. Rydym wedi hwyluso ymgysylltiad cynnar â rhanddeiliaid allweddol, gan gynnwys, yn hanfodol, y partneriaethau sgiliau a rhoi mynediad cynnar iddynt at adroddiadau gwybodaeth y farchnad lafur, sydd wedi eu galluogi i fod yn ymwybodol o anghenion sgiliau’r prosiect.

Hoffwn ei gwneud yn glir iawn mai bwriad Llywodraeth Cymru yw gwneud popeth o fewn ei gallu i fanteisio ar y cyfle sydd o'n blaenau. Mae Cymru, fel y mae llawer o Aelodau wedi ei nodi heddiw, yn wlad llanw, a'r flwyddyn nesaf, rydym wedi ei dynodi hi’n Flwyddyn y Môr. Hoffem i Gymru gael ei dathlu am ei harfordir anhygoel, ond hoffem hefyd iddi fod yn arweinydd byd-eang mewn prosiectau ynni morol. Tra bo Llywodraeth y DU yn ystyried canfyddiadau adroddiad Hendry, bydd swyddogion yn parhau i ymgysylltu’n gyson â Tidal Lagoon Power ac, yn wir, datblygwyr morlynnoedd llanw posibl eraill er mwyn sicrhau, pe bai’r prosiect yn cael y cymeradwyaethau a'r caniatadau angenrheidiol, y bydd busnesau Cymru, ac yn benodol economïau lleol Cymru, yn cael y budd mwyaf posibl i’n gwlad.