Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 28 Chwefror 2017.
Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad y prynhawn yma. Dylwn hefyd ddweud fy mod wedi cael llawer o adborth cadarnhaol am yr uwchgynhadledd bysiau hefyd, a gynhaliwyd fis diwethaf. Rwy’n ddiolchgar hefyd bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi estyn y gwahoddiad i Aelodau'r Cynulliad i fod yn bresennol yn y digwyddiad hwnnw hefyd.
Rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno â mi, Ysgrifennydd y Cabinet, bod sefydlogrwydd hirdymor a pharhad y cymorth ariannol gan Lywodraeth Cymru yn gwbl hanfodol i helpu'r diwydiant i gynllunio ymlaen llaw o ran darparu gwasanaethau a sicrhau buddsoddiad parhaus. Cyfeiriasoch at yr angen i ddatblygu atebion ariannu sy'n cynnig mwy o sefydlogrwydd i'r diwydiant bysiau. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallech amlinellu pa un a fydd rhinweddau cyflwyno cytundeb ariannu aml-flwyddyn yn cael eu hystyried i ddarparu, wrth gwrs, y sicrwydd i weithredwyr i gynllunio a buddsoddi yn eu gwasanaethau, yn hytrach nag ariannu ar sail blwyddyn i flwyddyn.
Gwnaethoch sôn hefyd yn eich datganiad, dim ond er eglurder, bod buddsoddiad y sector cyhoeddus yn ein rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus yn oddeutu £0.5 biliwn y flwyddyn. A gaf i ofyn, am mai datganiad ar fysiau yw hwn: a yw hynny i gyd ar gyfer bysiau? A gaf i wirio hynny hefyd? Hefyd, a gaf i ofyn: sut ydych chi'n bwriadu mynd i'r afael â'r mater parhaus o daliadau hwyr gan Lywodraeth Cymru i weithredwyr bysiau, sy'n achosi problemau yn benodol i weithredwyr llai ac annibynnol? Rwy'n gobeithio eich bod yn cytuno nad yw hyn yn dderbyniol a bod yn rhaid rhoi sylw iddo.
Yn eich datganiad, rydych hefyd yn cydnabod y bu, yn hanesyddol, diffyg integreiddio rhwng gwasanaethau bysiau a gwasanaethau cyhoeddus lleol eraill. Rwy'n falch eich bod wedi sôn am hynny. Rwyf wedi cael cryn dipyn o waith achos ar yr union fater hwnnw o ran y diffyg integreiddio rhwng amserlenni bysiau a threnau, sydd wedi bod yn broblem, rwy’n meddwl, sydd angen gwella rhywfaint arni. Felly, byddwn yn ddiolchgar am unrhyw wybodaeth bellach am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i ddarparu system drafnidiaeth fwy integredig yn hynny o beth.
Cynigiwyd yn flaenorol y gellid cyflwyno rhyddfreinio. Nawr, nid yw’r awgrym hwn yn eich datganiad, felly a allwch chi gadarnhau a yw hyn yn cael ei ystyried yn rhan o'r ymgynghoriad, ac a wnewch chi amlinellu pa sylwadau yr ydych chi wedi’u cael hyd yma gan y diwydiant mewn ymateb i'r awgrym hwn?
O ran gwella profiad teithwyr, mae'n amlwg bod y gwasanaethau bws rheolaidd sydd ar gael a pha mor aml y maen nhw’n rhedeg yn fater pwysig mewn llawer o ardaloedd yng Nghymru. Mae bod â gwasanaethau bws afreolaidd yn gweithredu yn amlwg yn annog trigolion lleol i beidio â defnyddio gwasanaethau bws yn rheolaidd. Felly, a gaf i ofyn pa gamau y byddwch chi’n eu cymryd i ddarparu gwasanaeth bws amlach a mwy dibynadwy y gall trigolion ymddiried ynddo?
Gwnaethoch hefyd ddweud yn eich datganiad mai eich nod yw cynyddu nifer y bobl sy'n defnyddio bysiau ar gyfer eu hanghenion cludiant bob dydd, ond mae canfyddiad diwylliannol o hyd nad yw bysiau yn fath o gludiant sy’n ymarferol i bawb. Nid wyf yn siŵr a ydych chi’n cytuno â hynny ai peidio, ond dyna fy safbwynt i. Ac mae hyn yn cael ei ddangos gan y ffaith nad ydych ond wedi llwyddo i ddenu 10 y cant o bobl ifanc sy'n gymwys i wneud cais am gynllun ‘fyngherdynteithio’ Llywodraeth Cymru. Felly, gofynnaf pa fesurau penodol y byddwch chi’n eu cymryd i annog mwy o bobl i newid o fathau eraill o gludiant i fysiau drwy fesurau megis tocynnau craff. A gaf i hefyd ofyn i chi ymrwymo i hysbysebu cynllun ‘fyngherdynteithio’ yn briodol i bobl ifanc yng Nghymru? Rydych chi’n cyfeirio at swyddogaeth y gweithredwyr bysiau yn y de-ddwyrain a systemau trafnidiaeth metro’r gogledd-ddwyrain; a fydd y prosiectau metro yn ceisio ymgorffori neu ddisodli'r busnesau bysiau bach sy’n weithredol ar hyn o bryd pan gânt eu rhoi ar waith?
Yn olaf, byddwn yn ddiolchgar pe gallech roi sicrwydd heddiw y bydd ffurfio unrhyw gynlluniau Llywodraeth Cymru yn y dyfodol yn digwydd o ganlyniad i ddeialog adeiladol a chadarnhaol gyda chynrychiolwyr o'r diwydiant, gweithredwyr ac awdurdodau lleol?