7. 7. Dadl: Egwyddorion Cyffredinol Bil Iechyd y Cyhoedd (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:12 pm ar 28 Chwefror 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 6:12, 28 Chwefror 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac rwy'n ddiolchgar iawn i'r holl Aelodau sydd wedi cyfrannu at y ddadl y prynhawn yma, a hefyd am yr arwydd o gefnogaeth i egwyddorion cyffredinol y Bil. Yn amlwg, byddaf yn ymateb yn ffurfiol i bob un o'r tri phwyllgor a phob un o'u hargymhellion. Ond byddaf yn achub ar y cyfle hwn i fynd i'r afael â rhai o'r materion allweddol, yn fy marn i, a godwyd gan yr Aelodau y prynhawn yma.

O ran y darpariaethau smygu yn y Bil, rwy'n falch iawn o weld bod yr Aelodau wedi croesawu’r rhain. Byddant i gyd wedi clywed fy ymrwymiadau i ymestyn i leoliadau blynyddoedd cynnar. Yn fy nhystiolaeth i'r pwyllgor, siaradais am gymhlethdod gwahardd beth yn ei hanfod sy’n weithgaredd cyfreithiol mewn man cyhoeddus. Mae'r Bil yn caniatáu i leoliadau eraill gael eu hychwanegu maes o law, a byddai'n rhaid i hynny ddigwydd ar ôl ymgynghori priodol, â chytundeb y Cynulliad. Byddai’n rhaid i unrhyw leoliad yr ydym yn ei ychwanegu at y Bil neu i'r Ddeddf maes o law fod yn gyfraith dda. Felly, bydd yn rhaid i'r cyhoedd dan sylw ddeall yn rhesymol eu bod yn cyflawni trosedd, a bydd yn rhaid i’r bobl sy’n gorfodi'r ddeddfwriaeth gael dealltwriaeth dda o hynny hefyd. Felly, mae hynny'n gwneud ardaloedd megis terfynau allanol, er enghraifft, arosfannau bysiau ac ardaloedd eraill yn arbennig o gymhleth. Ond, fel y dywedais, bydd cyfleoedd maes o law yn y Bil i edrych ar ymestyn i leoliadau eraill. Mae'n werth cydnabod hefyd, pan gafodd y Bil ei gyflwyno’n wreiddiol gerbron y Cynulliad yn y Pedwerydd Cynulliad, nad oedd unrhyw leoedd wedi’u henwi ar wyneb y Bil. Felly, mae gennym dri eisoes ac rydym yn edrych ar gyflwyno pedwerydd. Felly, rwy’n meddwl ein bod ni wedi dod yn bell o ran y lleoliadau awyr agored ar gyfer smygu.

Codwyd peth pryder yn y ddadl am dybaco anghyfreithlon, ac rwy’n cytuno bod angen ystyried troseddau sy'n ymwneud â thybaco anghyfreithlon ochr yn ochr â rhai eraill wrth ychwanegu troseddau newydd i'r gyfundrefn gorchymyn mangre dan gyfyngiad. Rwy'n gwybod bod hwn wedi bod yn destun pryder i'r pwyllgor. Rwy'n credu mai’r ffordd orau o wneud hyn fyddai defnyddio'r pwerau gwneud rheoliadau sy'n cael eu darparu gan y Bil. Fel y nodais yn y datganiad o fwriad polisi, a gyhoeddais ochr yn ochr â'r Bil, bydd gwaith yn cael ei wneud gyda rhanddeiliaid i nodi'r troseddau y mae angen eu cynnwys.

Yn ogystal â hyn, bydd angen i ymgynghoriad llawn ddigwydd cyn y gellir gwneud y rheoliadau, a byddant hefyd yn amodol ar y broses gadarnhaol yn y Cynulliad. Byddwn yn dweud fy mod yn ystyried y darn hwn o waith i fod yn flaenoriaeth, ond bydd yn rhaid dilyn y sianelau priodol. Bydd hyn yn sicrhau bod gennym drefn orfodi gref i bobl sy’n parhau i werthu tybaco a nicotin yn anghyfrifol, ac yn arbennig felly i bobl ifanc.

Bydd yr Aelodau wedi clywed fy sylwadau ar roi twll mewn rhannau personol o’r corff. Rwy'n gwybod bod hyn yn rhywbeth y mae’r Aelodau yn arbennig o bryderus yn ei gylch, a byddwn yn ailbwysleisio fy mod yn rhoi ystyriaeth weithredol iawn i hyn, gan gymryd cyngor ac edrych eto ar y dystiolaeth sydd wedi cael ei derbyn gan y pwyllgor, a thu hwnt i'r pwyllgor hefyd.

Cafodd troseddau rhywiol, laserau ac addasu’r corff i gyd eu crybwyll gan yr Aelodau hefyd. Argymhellodd y pwyllgor fod y troseddau a restrir yn adran 63 (3) o'r Bil yn cael eu diwygio i gynnwys troseddau rhywiol. Ac mewn ymateb i'r dystiolaeth tyst arbenigol a ddarparwyd i'r pwyllgor, rwyf wedi gofyn i fy swyddogion ailedrych ar y troseddau perthnasol a restrir dan yr adran hon o'r Bil. Rwyf felly yn bwriadu cyflwyno gwelliannau'r Llywodraeth ar y mater. Rwyf wedi fy argyhoeddi bod galluogi awdurdodau lleol i ystyried gwybodaeth fel troseddau rhyw heb eu disbyddu yn cael ei gyfiawnhau ar sail diogelu'r cyhoedd, yn enwedig gan fod rhai gweithdrefnau yn gofyn am elfen o agosatrwydd, megis rhoi twll mewn organau cenhedlu. Mae cleientiaid yn aml ar eu pennau eu hunain gyda'r ymarferydd tra bod y weithdrefn honno yn cael ei pherfformio.

Roedd cwestiwn yn ymwneud â laserau a defnyddio golau pwls dwys, sydd eisoes yn cael ei reoleiddio gan Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru. Felly, os oeddent i gael eu rhestru ochr yn ochr â'r gweithdrefnau arbennig ar wyneb y Bil yn y cyfnod hwn, byddai dyblygu o ran rheoleiddio yno.

Rwy’n cydnabod bod rhai sefydliadau yn darparu tatŵs yn ogystal â chael gwared â thatŵs â laser. Felly, rwy’n derbyn bod hyn yn golygu bod yn rhaid iddynt gael cofrestriad awdurdod lleol ar gyfer gwasanaethau fel tatŵio, a hefyd gofrestriad AGIC ar gyfer laserau ac IPLs. Mae rôl a swyddogaeth AGIC, fodd bynnag, yn destun trafodaeth barhaus yn dilyn ymatebion i'r Papur Gwyrdd, 'Ein Hiechyd, Ein Gwasanaeth Iechyd'. Felly, hoffwn ymchwilio a fyddai'n briodol ai peidio, maes o law, ychwanegu laserau ac IPLs at ddibenion nad ydynt yn llawfeddygol at y rhestr o weithdrefnau arbennig, ond ar ôl ymgynghori'n briodol ag AGIC, awdurdodau lleol a'r cyhoedd.

O ran addasu’r corff, gwn fod y pwyllgor wedi bod yn awyddus i waith ychwanegol gael ei wneud i ddeall faint o driniaethau addasu’r corff sy’n cael eu cynnal yng Nghymru, a’r risg a achosir i iechyd y cyhoedd. Yn ystod datblygiad y Bil, fe wnaethom ymgynghori ag awdurdodau lleol ac ymarferwyr a roddodd dystiolaeth sy'n awgrymu bod triniaethau addasu’r corff mewn gwirionedd yn cael eu perfformio yn eithaf anaml yng Nghymru. Ond rwy’n cytuno bod angen mwy o dystiolaeth i ddeall hyd a lled hyn yn llawn.