Diolch, Lywydd. Dros y 17 mlynedd ddiwethaf, mae’r DU wedi gweld toreth enfawr o gontractau dim oriau, gan godi o lai na 200,000 yn y flwyddyn 2000 i bron 1 filiwn heddiw. Mae’r cynnydd digyffelyb hwn yn cyd-daro’n uniongyrchol â’r ffenomen o fewnfudo torfol heb ei reoli yn ystod y blynyddoedd hynny.

Mewn gwirionedd, mae’r term ‘contract dim oriau’ yn gamarweiniol—nid yw’n gontract o gwbl. Mae contract yn offeryn a luniwyd gan y sawl a’i llofnoda sy’n dynodi cytundeb rhwng y ddau barti. Nid yw’r contract cyflogaeth hwn fel y’i gelwir yn unrhyw beth o’r fath, gan ei fod yn gwbl unochrog. Nid yw’n cynnwys unrhyw un o’r mesurau diogelu gweithwyr a ymgorfforir fel arfer mewn dogfen o’r fath—yn wir, mae’n gwneud i’r gwrthwyneb yn llwyr mewn gwirionedd, gan ei fod yn cael gwared ar unrhyw hawliau a gysylltir fel arfer â chontract o’r fath. Yr hyn ydyw, a dweud y gwir, yw contract i gam-drin.

Defnyddir y contract dim oriau bron yn ddieithriad yn y farchnad lafur led-grefftus a heb sgiliau—yr union ran o’r farchnad lafur y derbynnir yn gyffredinol ei bod yn cael ei heffeithio fwyaf gan fewnfudo torfol. Cafwyd y ddadl ffug—a ledaenwyd yn y Siambr hon yn wir—ei fod yn borth i gyflogaeth. Wrth gwrs, nid yw’n ddim o’r fath. Cafodd contractau asiantaeth eu defnyddio ar gyfer cyfleoedd gwaith o’r fath, hyd nes y pasiwyd deddfwriaeth, wrth gwrs, i roi o leiaf rai o’r hawliau a fwynheir gan weithwyr dan gontract llawn i weithwyr asiantaeth.

Mae’r offeryn cyflogaeth hwn yn enghraifft berffaith o allu busnesau mawr a chorfforaethau rhyngwladol i osgoi unrhyw ddeddfwriaeth pan fo grymoedd y farchnad yn caniatáu iddynt wneud hynny. Mae mewnfudo torfol heb ei reoli wedi darparu marchnad o’r fath.

Dywedir bod llawer o bobl ddi-waith yn cael eu gorfodi i gymryd contractau dim oriau neu wynebu colli eu budd-daliadau. Nid oes rhyfedd fod gennym lefelau uwch nag erioed o dlodi mewn gwaith a chynnydd enfawr mewn banciau bwyd. Yn wir, addawodd y bersonoliaeth wleidyddol annwyl, Tony Blair, mor bell yn ôl â 1997 y byddai’n cael gwared ar y contractau hyn. Yn anffodus, fel cynifer o’i addewidion, rhethreg pur oedd y cyfan.

Cyfyngaf fy hun yn y ddadl hon i rai canlyniadau economaidd—[Torri ar draws.] Rwy’n meddwl y cewch ddigon o amser ar ôl i mi orffen.