Mae’r Aelod yn gwneud pwynt cryf iawn. Mae llawer o enwau lleoedd wedi newid sawl gwaith dros y canrifoedd. Ceir trefi a phentrefi yng Nghymru sydd wedi cael cymaint â phum enw. Pwynt allweddol Deddf yr amgylchedd hanesyddol yw ein bod wedi gallu cyflwyno dyletswyddau statudol—a byddaf yn dod at y pwynt hwn—ar awdurdodau cynllunio lleol i roi sylw dyledus i’r rhestr honno ac i ystyried enwau lleoedd hanesyddol mewn unrhyw newidiadau a allai ddigwydd. Felly, mae yna ddibenion ymarferol yn sail i’r rhestr hon sy’n mynd y tu hwnt i addysgu a hysbysu’r cyhoedd yn unig.

Bydd y rhestr, wrth gwrs, yn helpu i godi ymwybyddiaeth gyffredinol am bwysigrwydd enwau lleoedd hanesyddol ac yn annog pobl i’w defnyddio, ond bydd yn llawer mwy na chofnod yn unig. Fel y soniais, bydd hefyd yn cefnogi rheolaeth wybodus a sensitif ar yr amgylchedd hanesyddol. Mewn canllawiau statudol y byddaf yn eu cyhoeddi i awdurdodau parciau lleol a chenedlaethol a Cyfoeth Naturiol Cymru ym mis Mai, bydd defnydd o’r rhestr o enwau lleoedd hanesyddol yn cael ei ystyried yn benodol. Yn gyffredinol, bydd y canllawiau hynny’n cyfarwyddo’r cyrff cyhoeddus hyn i ystyried y rhestr o enwau lleoedd hanesyddol wrth ystyried enwi ac ailenwi strydoedd, adeiladau a lleoedd eraill, naill ai’n uniongyrchol neu’n wir, fel yr amlinellodd yr Aelod, gan barti arall. Bydd hyn yn gwneud yn siŵr fod enwau hanesyddol priodol yn cael eu hystyried yn briodol cyn i’r cyrff hyn wneud unrhyw benderfyniadau ynglŷn ag enwau. Yn fwy penodol, bydd yn cyfeirio awdurdodau lleol ar eu defnydd o’r rhestr o enwau lleoedd hanesyddol wrth iddynt arfer eu cyfrifoldebau statudol dros enwi a rhifo strydoedd ac eiddo. Mae’n rhaid i unrhyw un sy’n dymuno newid enw eiddo sy’n rhan o’i gyfeiriad swyddogol, pa un a yw’r enw hwnnw’n hanesyddol ai peidio, wneud cais i’r awdurdod lleol. Bydd y canllawiau newydd yn cyfarwyddo awdurdodau lleol i gydnabod enwau lleoedd hanesyddol a’u polisïau ar enwi strydoedd ac eiddo, a gwneud ymgeiswyr yn ymwybodol o enwau hanesyddol a’u hannog i’w defnyddio.

Bydd y mesurau hyn yn amlygu pwysigrwydd enwau lleoedd hanesyddol ac yn gwneud yn siŵr eu bod yn parhau i fod yn elfennau hanfodol o dreftadaeth Cymru. Mae’r mesurau hyn yn gymesur ac yn allweddol, maent yn gyflawnadwy. Byddai unrhyw ddeddfwriaeth i gyflwyno diogelwch ffurfiol ar hyn o bryd yn gynamserol. Ar ben hynny, yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarparwyd ym memorandwm esboniadol yr Aelod, mae gennyf rai amheuon ynglŷn â’r cynigion.