Rydym bob amser yn ymwybodol o’r angen i leihau biwrocratiaeth a gweinyddiaeth, ond i’r un graddau i sicrhau bod unrhyw ddarpariaethau a gyflwynwn yn arwain at well dealltwriaeth a gwerthfawrogiad o enwau lleoedd hanesyddol a’n treftadaeth. Rydym yn hyderus y bydd y trefniadau a ddatblygwyd yn rhan o hynt Bil yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) yn arwain at gyn lleied â phosibl o gostau biwrocratiaeth a gweinyddiaeth ychwanegol ond y byddant yn cyflawni’r gwaith o wella’r modd o roi gwybod am enwau lleoedd hanesyddol a sicrhau eu bod, yn wir, yn cael eu gwarantu a’u diogelu.

Rwyf eisoes wedi dweud bod y rhestr o enwau lleoedd hanesyddol bellach yn cynnwys dros 350,000 o gofnodion, a bydd, wrth gwrs, yn parhau i dyfu. Bydd yn tyfu ar raddfa gyflym. Bydd yn tyfu, o bosibl, i 1 filiwn o enwau lleoedd. Ac o ystyried nifer yr enwau lleoedd hanesyddol a’r diogelwch eang y byddai’r Aelod yn hoffi ei gyflwyno, nid wyf yn gweld sut y gall unrhyw system ganiatâd cyffredinol neu reolaeth dros newidiadau fod yn ymarferol nac yn fforddiadwy.

Mae mater gorfodaeth hefyd yn peri pryder i mi. Bydd rheoleiddio enwau nodweddion naturiol, caeau ac olion archeolegol yn broblem benodol. Pwy fyddai’n plismona troseddau a pha gosbau fyddai’n cael eu rhoi? Yn ymarferol, rwy’n ei chael hi’n anodd gweld beth fydd y ddeddfwriaeth y mae’r Aelod yn ei chynnig yn ei chyflawni y tu hwnt i’r camau yr ydym eisoes yn eu cymryd. Ym mis Mai, bydd gennym adnodd a fydd, am y tro cyntaf, yn darparu mynediad i bawb at ein stoc gyfoethog o enwau lleoedd hanesyddol. Bydd hyn yn hyrwyddo ein henwau lleoedd hanesyddol fel eu bod yn parhau i fod yn rhan fyw o’n cenedl ymhell i’r dyfodol.

Er na allaf gefnogi’r cynnig hwn, rwy’n credu bod y mesurau arloesol yr ydym ar fin eu cyflwyno yn gamau hanfodol yn y broses o werthfawrogi’r etifeddiaeth werthfawr hon. A dyma ble y credaf y dylid cyfeirio ein hegni a’n hadnoddau. Byddwn yn parhau i weithio gyda’r comisiwn brenhinol a’i gynghorwyr, cyrff cyhoeddus perthnasol ac eraill sydd â diddordeb mewn ehangu ymwybyddiaeth o’r rhestr a’r rôl bwysig a fydd ganddi yn y dyfodol, a byddaf yn parhau i roi gwybod i’r Aelodau am ein gwaith.