Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 15 Mawrth 2017.
Wel, rwy’n amau a yw’n gweithio, mewn gwirionedd, oherwydd—. Mae hynny’n fy arwain yn daclus iawn at y problemau, y problemau dwfn, y mae pobl Cymru yn eu hwynebu. Rwy’n gweld y Dirprwy Weinidog sgiliau yn eich llongyfarch ar ymyriad mor wych. [Chwerthin.] Os yw’n haeddu llongyfarchiadau, pam y mae un o bob saith o bobl yng Nghymru ar restr aros? Pam y mae’r Llywodraeth hon yn methu mynd i’r afael ag un o’r rhwystrau mawr sydd wedi bod o amgylch gwddf y GIG yma yng Nghymru ers 17 mlynedd, sef mynd i’r afael â’r rhestrau aros sydd wedi tyfu dros y blynyddoedd?
Nid Llywodraeth y DU ydyw—gallaf glywed yr Aelod dros Aberafan yn dweud ar ei eistedd mai Llywodraeth y DU yw’r rhwystr. Os edrychwch ar amseroedd triniaeth yma ar gyfer cataractau, er enghraifft, yn Lloegr, cewch eich gweld o fewn 58 diwrnod; yma, mae’n 107 o ddiwrnodau. Llwybr treulio uchaf, 21 diwrnod; 32 diwrnod yng Nghymru. Llawdriniaethau’r galon, 40 diwrnod; 48 diwrnod yng Nghymru. Llawdriniaethau’r clun—rhywbeth y bydd yr Aelod dros Aberconwy yn gwybod amdano’n fuan am fod ei gŵr yn mynd i mewn yn fuan i gael ei glun wedi’i wneud—yn Lloegr, 76 diwrnod i gael triniaeth; mae pobl yn aros 226 diwrnod yma yng Nghymru i gael y driniaeth honno. Ar ddiagnosis, clefyd y galon—38 diwrnod yn Lloegr; 46 diwrnod yma yng Nghymru. Ar hernia, 43 diwrnod yn Lloegr; 120 diwrnod yng Nghymru. Dyna’r ffeithiau. Nid fy ffeithiau i ydynt, ond ffeithiau Ymddiriedolaeth Nuffield a wnaed yn eu hadroddiad diweddar. Felly, mae’r Aelod dros Aberafan yn dweud ei fod yn faniffesto llwyddiannus. Nid wyf wedi gweld unrhyw beth yn ystod 12 mis cyntaf y tymor hwn i ddangos bod y Llywodraeth hon yn cael y llaw uchaf ar restrau aros.
A phan edrychwch ar recriwtio i’r GIG yng Nghymru, dywedir wrthym fod yn rhaid inni aros am yr ymgyrch recriwtio newydd y mae Llywodraeth Cymru wedi’i chyflwyno, wrth i feddygfeydd ar hyd a lled Cymru gau. Cawsom ymgyrch recriwtio yn ôl yn 2011 gan y Gweinidog iechyd ar y pryd yn y Cynulliad hwn, ac ni weithiodd honno’n dda iawn, pan welwch swyddi mewn practisau meddygon teulu a swyddi meddygon ymgynghorol yn wag ar hyd a lled Cymru. Fel y dywedais, nid wyf yn dadlau ynglŷn â hawl y blaid Lafur i gael Llywodraeth yma; chi a enillodd yr etholiad. Rwy’n cydnabod hynny. Ond dylai fod gennych egni. Dylai fod gennych awydd i ymdrin â’r problemau dyfnion hyn, ac nid oes. Pan edrychwch ar ein byrddau iechyd, mae pedwar o’r chwe bwrdd iechyd yn destun rhyw fath o fesurau arbennig yma yng Nghymru, ac rwy’n sylweddoli bod pryderon ynglŷn ag iechyd ar draws y Deyrnas Unedig, ond nid oes unman gyda’r mathau hynny o ffigurau lle y mae pedwar o’r chwech—dim ond chwe bwrdd iechyd sydd gennych—yn destun mesurau arbennig o ryw fath neu’i gilydd.
Ym maes addysg, rydych yn edrych ar y safleoedd PISA a ddaeth allan cyn y Nadolig. Roedd gennym Brif Weinidog a ddywedodd yn gwbl briodol, pan ddaeth i’w swydd yn 2009, mai addysg oedd ei brif flaenoriaeth polisi, a’i fod am ddatblygu gwelliannau ar draws addysg yn gyffredinol. Roedd yn mynd i fuddsoddi i wella’r canlyniadau ar gyfer plant yng Nghymru. A beth y mae safleoedd PISA yn dweud wrthym? Rydym yn mynd am yn ôl mewn addysg yma yng Nghymru, ac ni all honno fod yn sefyllfa, ar ôl chwech neu saith mlynedd o arweinyddiaeth, sy’n rhoi unrhyw hyder i unrhyw un o gwbl, heb sôn am yn y Siambr hon, ond y tu allan i’r Siambr hon. Mae gwariant fesul ysgol yn dal i fod yn ddiffygiol iawn o’i gymharu â rhannau eraill o’r Deyrnas Unedig, fel y clywodd y pwyllgor addysg yn ddiweddar gan yr undebau athrawon, lle y rhoddodd Rex Phillips ffigurau o £607 fel y gwahaniaeth rhwng ysgol uwchradd yng Nghymru ac ysgol uwchradd yn Lloegr. Gwerir £607 y disgybl yn fwy mewn ysgol uwchradd yn Lloegr nag yng Nghymru. [Torri ar draws.] Fe gymeraf yr ateb hwnnw’n llawen.