Part of the debate – Senedd Cymru am 5:08 pm ar 15 Mawrth 2017.
Wel, rwy’n credu y byddai’r bobl sydd angen tai, ac sy’n cael budd, pobl rwyf wedi’u cyfarfod—nid yn unig o ran tai fforddiadwy a thai cymdeithasol, ond o ran y rhai sydd â mynediad at gymorth i brynu fel prynwyr am y tro cyntaf—yn anghytuno â’r modd yr ydych yn dadlau ynglŷn â ffigurau, sydd, wrth gwrs, yn glir iawn o ran yr 20,000 o gartrefi fforddiadwy yr ydym wedi ymrwymo iddynt yn ‘Symud Cymru Ymlaen’.
Ar yr amgylchedd, rydym wedi buddsoddi mewn mesurau i amddiffyn rhag llifogydd. Ddoe, clywsom am y statws yr ydym yn ei gyrraedd, mewn partneriaeth â llywodraeth leol, o ran bod yn arweinydd byd ym maes ailgylchu: ail yn Ewrop, trydydd yn y byd, yn ystod hanner cyntaf 2016-17. Fe wnaethom ailgylchu 62 y cant o’n gwastraff, yn sylweddol well, unwaith eto, na Lloegr—gwnaeth Carl Sargeant y pwynt hwnnw’n eglur iawn—lle y mae cyfraddau ailgylchu o dan 44 y cant. Onid ydych yn falch o fyw yng Nghymru, fel y dywed Rhianon Passmore? Rydym yn gwneud hyn i gyd yn erbyn cefndir o galedi, yng nghysgod Llywodraeth Geidwadol y DU sydd wedi methu’n systematig â buddsoddi mewn gwasanaethau cyhoeddus. Mae wedi cymryd oddi wrth y tlawd a’r bregus ar yr union adeg pan ddylai fod yn eu cefnogi. Mae wedi gwastraffu biliynau mewn hoff brosiectau sydd o fudd i’r cefnog a’r breintiedig. Felly, ni chymerwn unrhyw wersi gan y Ceidwadwyr am lywodraeth. Yn San Steffan, mae eu Llywodraeth hwy yn un sy’n torri addewidion—Llywodraeth a dorrodd ymrwymiad maniffesto yr wythnos diwethaf i beidio â chynyddu cyfraniadau yswiriant gwladol, fel y cawsom ein hatgoffa gan ddisgrifiad huawdl Rhianon Passmore. [Torri ar draws.] Do, y prynhawn yma—fel y dywedodd Simon Thomas yn gynharach, arogl y gwreichion gyda’r tro pedol, y tro pedol rhyfeddol, a rhoi’r gorau i’w cynlluniau. Ond mae gennyf gwestiwn difrifol i Andrew R.T. Davies, i chi ei ofyn i’ch cydweithwyr yn San Steffan. Mae’r tro pedol wedi gadael twll o £645 miliwn yn y gyllideb hon a’i gynlluniau gwariant ar gyfer gofal cymdeithasol ac ysgolion. Felly, hoffwn ofyn y cwestiwn: beth sy’n mynd i gael ei ddiddymu a’i dorri yn awr o ganlyniad i’r tro pedol?
Ond ar nodyn difrifol iawn am y gwrthdaro a’r gwahaniaethau rhwng ein gwerthoedd, dyma’r un Lywodraeth Dorïaidd a gafodd wared cyn pryd ar gynllun gwelliant Dubs ar ôl rhoi lloches ddiogel i un rhan o ddeg yn unig o’r ffoaduriaid sy’n blant yr addawodd yn wreiddiol y byddai’n rhoi lloches iddynt yn y DU. Mae hynny’n fy ngwneud yn ddig. Mae’n gwneud llawer o bobl yn ddig yma yng Nghymru. Oherwydd, yng Nghymru, mae gennym groeso cynnes i ffoaduriaid. Rydym yn cefnogi ein hawdurdodau lleol yn eu rôl hanfodol yn gofalu am ymfudwyr a cheiswyr lloches.
Felly, Ddirprwy Lywydd, bydd Llywodraeth Dorïaidd y DU wedi cymryd £1 biliwn gan Gymru yn y degawd ers 2011—arian y mae ein gwasanaethau cyhoeddus ei angen yn daer. Ddirprwy Lywydd, rwyf am gloi drwy ddychwelyd at ein record fel Llywodraeth Cymru. Ie, diolch i chi am gydnabod fy mod, fis Mai diwethaf, yn falch iawn pan ailetholodd pobl Cymru Lafur Cymru fel y blaid fwyafrifol i ffurfio Llywodraeth, a’n bod wedi nodi uchelgais, rhaglen lywodraethu, a bod Kirsty Williams yn rhan o’n Llywodraeth. Bydd ‘Symud Cymru Ymlaen’ yn ein helpu i gyflawni hynny. Ond hoffwn ddweud wrth y Cynulliad hwn, yn olaf, ein bod mewn grym ar adeg allweddol o bwysig—gellid dadlau mai dyma’r adeg bwysicaf o’r 18 mlynedd diwethaf. Chwe wythnos ar ôl etholiad y Cynulliad, pleidleisiodd Cymru dros adael yr Undeb Ewropeaidd. Fel Llywodraeth, rydym yn gweithio i sicrhau bod buddiannau gorau Cymru yn cael eu cynrychioli a’u diogelu yn ystod y trafodaethau i adael Ewrop. Rydym wedi gweithio’n agos gyda Phlaid Cymru i gynhyrchu’r Papur Gwyn ‘Diogelu Dyfodol Cymru’. Dyma ble rydym yn rhannu—ac mae’n rhaid i ni; mae’n ddyletswydd arnom i rannu—cyfrifoldeb, gan fod yn rhaid i ni roi buddiannau Cymru yn gyntaf. Dyna y mae’r Llywodraeth Lafur hon yn ei wneud, ac rwy’n falch o hynny.