Diolch, Ddirprwy Lywydd. Yn gyntaf oll, hoffwn ddiolch i’r holl Aelodau a siaradodd heddiw. Ac a gaf fi ddweud rhywbeth nad wyf yn aml yn ei ddweud? Roeddwn yn cytuno â phob gair a ddywedodd pob un ohonoch. Felly, gallwn eistedd yn awr a dweud, ‘Rwy’n cytuno â phopeth rydych wedi’i ddweud’, ond rwy’n meddwl efallai y byddai’n well i mi ddweud ychydig bach rhagor. A gaf fi hefyd ddiolch i’r Gweinidog am ei hateb? Yn bennaf oll—ac rwy’n meddwl y byddai pawb yn cytuno—hoffwn ddiolch i Margaret Hutcheson am drefnu’r ddeiseb a dod â hyn ger ein bron.

Angela Burns: mae dynes yn marw bob dwy awr yn y DU. Mae hynny’n golygu bod dwy wedi marw ers i ni gychwyn y cyfarfod hwn. Mae’n ganser anodd ei ganfod, ac roeddwn yn dwli ar eich disgrifiad, ‘meistres mewn cuddwisg’—hoffwn pe bawn wedi meddwl amdano. Gellir drysu rhyngddo a syndrom coluddyn llidus neu’r menopos, ac mewn gwirionedd, os byddwch yn ei ddal yn gynnar, mae pobl yn byw; os byddwch yn ei ddal yn hwyr, mae pobl yn marw.

Rhun ap Iorwerth: mae angen inni newid y strwythur a gwella cyfraddau goroesi. Rwy’n credu bod pawb wedi dweud hynny. Rydym am i bobl gael eu canfod yn gynnar a goroesi. Mae angen i ni gynyddu ymwybyddiaeth ymhlith menywod a meddygon teulu. I aralleirio’r hyn a ddywedwch, problem y rhai iach pryderus sydd gennym ym maes iechyd drwy’r amser yn hytrach na’r rhai sâl nad ydynt yn poeni.

Hannah Blythyn, a gaf fi ddiolch i chi am ddangos dewrder drwy sôn am fater teuluol? Rhaid ei bod yn anodd iawn, ond a gaf fi ddiolch ichi am hynny, oherwydd pan fydd pobl yn cyflwyno profiadau personol i’r dadleuon hyn, credaf ei fod yn ychwanegu llawer mwy na’r rhai ohonom sy’n siarad yn y trydydd person?

Mis Ymwybyddiaeth o Ganser yr Ofari—pwysig iawn. Nid oeddwn yn gwybod mai dyma ganser gynaecolegol mwyaf marwol y DU. Rwy’n credu ei fod yn rhywbeth sydd angen i ni ei gyfleu. Mae angen i ni godi ymwybyddiaeth. Mae angen i bobl wybod nad yw prawf ceg y groth yn ei ganfod, ac mae’n rhaid i ddealltwriaeth meddygon teulu wella. Unwaith eto, siaradodd Caroline Jones am ddiagnosis cynnar a phroblem canlyniadau positif anghywir yn sgil sgrinio—dyna un o’r rhesymau pam nad ydym wedi cefnogi sgrinio. Mae arnom angen dull sgrinio dibynadwy, a gorau po gyntaf y cawn hynny. Soniodd Julie Morgan am Annie Mulholland. Roedd llawer ohonom yn gwybod am ei chenhadaeth i dynnu sylw at ganser a chanser yr ofari. Mae’r dystiolaeth yn dangos nad yw’r prawf CA125 yn gweithio, a dyna pam nad oedd y pwyllgor yn ei argymell, ond mae angen i ni gael diagnosis cynnar. Mae angen i bobl fynd at eu meddygon teulu, mae angen i’r meddygon teulu ei adnabod, a pheidio â dweud, ‘Wel, efallai mai syndrom coluddyn llidus ydyw yn ôl pob tebyg’, neu, ‘Eich menopos ydyw, dowch yn ôl mewn tri mis’. Ond mae dau o’r tri mis yn lleihau’r gobaith o oroesi yn ddramatig.

Weinidog, rydych yn hollol gywir, mae sgrinio yn achosi niwed a gofid. Os ydych yn sgrinio pobl a’ch bod yn cael canlyniadau positif anghywir, mae pobl yn poeni. Rwyf wedi bod gydag aelod o’r teulu i gael ei sgrinio ar gyfer canser, a diolch byth, nid oedd ganddynt ganser, ond gallaf ddweud wrthych, gallwn fod wedi darllen y papur ar ei ben i lawr ac ni fyddwn wedi sylwi fy mod yn gwneud hynny. Mae’n creu llawer iawn o bryder. Dyna pam nad oedd y pwyllgor yn argymell cyflwyno sgrinio ar hyn o bryd. Mae’n lladdwr distaw; nid fy ngeiriau i, ond geiriau’r deisebydd, ond mae’n rhywbeth y mae gwir angen i ni ei gael allan. Hoffwn ddweud fy mod yn dal yn siomedig, ac rwy’n siŵr y bydd gweddill y pwyllgor ac efallai Aelodau eraill yn siomedig nad yw’r cynnig y ceisiwn ei hyrwyddo, y cynnig y ceisiwn gael gwell dealltwriaeth ymhlith meddygon teulu a chleifion o’r hyn ydyw, wedi cael ei dderbyn gan y Gweinidog. Felly, a gaf fi, fel apêl, ofyn i’r Gweinidog feddwl eto am y peth? Mae’n wirioneddol bwysig ein bod yn mynd allan ac yn gadael i bobl wybod.

Fel y dywedais, bydd dwy fenyw wedi marw y prynhawn yma ers i ni gyfarfod. Mae dau o deuluoedd bellach yn galaru o’i herwydd. Y tebygolrwydd yw eu bod wedi cael eu dal yn hwyr. Pe baent wedi cael eu dal yn gynnar, byddai’r teuluoedd hynny yn awr yn mynd drwy fywyd teuluol arferol. Dyna’r darn sy’n dod â’r neges adref i mi, nid wyf yn gwybod a yw’n gwneud hynny i eraill, ein bod yn gwneud penderfyniad. Os ydych yn ei ddal yn gynnar, yna bydd pobl yn byw, ac os byddwch yn ei ddal yn hwyr—. Rwy’n credu mai Angela Burns a ddywedodd fod y posibilrwydd y byddwch yn marw ohono yn un mewn 10 os yw’n cael ei ddal yn gynnar iawn, a’r posibilrwydd y byddwch yn goroesi yn un mewn 10 os yw’n cael ei ddal yn hwyr iawn. Dyna’r gwahaniaeth. Mae’n ddedfryd marwolaeth os ydym yn ei gael yn anghywir. Dyma apelio ar y Gweinidog i ailystyried, unwaith eto, i gael mwy o wybodaeth ar gael a chael mwy o bobl i sylweddoli pa mor bwysig yw hi os oes ganddynt unrhyw un o’r symptomau hyn, i fynd yno ac i feddygon teulu fod o ddifrif yn ei gylch. Diolch.