5. 3. Dadl: Y Goblygiadau i Gymru yn sgîl Gadael yr Undeb Ewropeaidd

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:54 pm ar 4 Ebrill 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 3:54, 4 Ebrill 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Diolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau amrywiol at y ddadl. Os caf ddechrau, yn gyntaf oll, ag arweinydd UKIP. Nid wyf yn awyddus, yn ystod fy ymateb, i ailadrodd rhai o'r trafodaethau a gawsom o'r blaen; rwy’n mynd i ymdrin â rhai o'r materion mwy newydd sydd wedi codi. Yn gyntaf oll, mae peryglon mawr y bydd Llywodraeth y DU yn ceisio defnyddio pwerau Harri VIII er mwyn osgoi craffu gan Senedd y DU, ac yn wir i atal y sefydliad hwn rhag cymryd ei gamau ei hun o ran Brexit, ac mae hynny'n rhywbeth a fyddai’n gwyrdroi democratiaeth, yn fy marn i, a dweud y gwir—osgoi’r math hwnnw o graffu.

O ran y farchnad, mae'n rhaid inni gofio bod y farchnad Ewropeaidd sengl yn un o farchnadoedd mwyaf y byd a’i bod ar garreg ein drws. Pe byddem yn chwilio am berthynas newydd gyda'r UE, dyna’r farchnad gyntaf y byddem yn edrych arni, gan fod gennym ffin tir â hi, a bydd hynny’n parhau i fod yn wir yn y dyfodol. Iawn, efallai fod cytundebau masnach rydd â gwledydd eraill yn bwysig, ond nid yw Awstralia a Seland Newydd yn mynd i gymryd lle’r farchnad sengl Ewropeaidd o ran ei gwerth inni.

Nid oes neb yn dadlau o blaid tariffau. Nid wyf wedi clywed neb yn dadlau y dylid gosod tariffau. Nid wyf yn cytuno, o reidrwydd, â barn Mark Reckless y gallai tariffau rywsut gael effaith fach iawn. Bydd rhai yn cael mwy o effaith nag eraill a’r mwyaf anelastig yw’r galw am gynnyrch, y mwyaf o effaith y bydd tariffau’n ei chael. Y cryfaf yw brand cynnyrch—ar gyfer gwneuthurwr ceir o'r Almaen, nid wyf yn meddwl eu bod nhw’n arbennig o bryderus. Maen nhw’n gwybod y bydd pobl yn parhau i brynu BMW a Mercedes, hyd yn oed os aiff y pris i fyny, oherwydd bod pobl eisiau eu prynu oherwydd y brand. Bydd y defnyddiwr yn talu'r pris o ganlyniad i hynny. Ond bydd yn gwybod mai holl bwynt tariff yw gwneud nwyddau tramor yn ddrutach mewn marchnad ddomestig er mwyn i nwyddau domestig ymddangos yn rhatach i'r defnyddiwr. Felly, mae’n dreth y mae'n rhaid i ddefnyddwyr ei thalu os ydynt yn mynd i brynu nwyddau o'r tu allan i’r farchnad honno. Y pryder sydd gennyf yw, os nad oes cytundeb mewn amser anhygoel o fyr—erbyn, mewn gwirionedd, hydref y flwyddyn nesaf—bydd tariffau’n ymddangos yn ddiofyn. Nid oes neb eu heisiau nhw, ond maent yn ymddangos yn ddiofyn ar y cam hwnnw, a byddwn wedyn mewn sefyllfa sy'n anfoddhaol i bawb sy'n ymwneud â’r trafodaethau hyn.

Rwy'n pryderu am amaethyddiaeth, oherwydd, fel y dywedodd arweinydd UKIP yn ddigon gwir, mae gan amaethyddiaeth le arbennig yng nghalonnau pobl. Mae pobl yn arbennig o amddiffynnol tuag at amaethyddiaeth, ac mae'n aml yn wir bod amaethyddiaeth yn cael ei heithrio o gytundebau masnach rydd. A gaf i ei gwneud yn hollol glir na fyddem o dan unrhyw amgylchiadau yn derbyn cytundeb masnach rydd a fyddai’n eithrio gallu ein ffermwyr i werthu i’w marchnad fwyaf? Mae naw deg y cant o'r hyn yr ydym yn ei gynhyrchu sy'n cael ei allforio yn mynd i mewn i'r farchnad Ewropeaidd. Ni fyddem yn derbyn unrhyw rwystrau i fasnachu yn hynny o beth.

Ond rwy’n pwyso ar y rheini a oedd o blaid gadael i symud y tu hwnt i ail-ddadlau am y refferendwm a chyflwyno eu cynlluniau eu hunain. Yr eironi mawr ar hyn o bryd yw mai’r rhai ohonom a oedd o blaid aros sydd mewn gwirionedd yn bwrw ymlaen â chynlluniau i adael, tra bod y rhai a oedd o blaid gadael braidd yn ansicr beth sy'n digwydd nesaf. Mae gan rai ohonynt syniadau, ond nid eraill—nid wyf am roi pawb yn yr un categori—ond rwy’n annog pawb a oedd o blaid gadael i gyflwyno cynllun yn hytrach na dweud, 'Wel, mae canlyniad y refferendwm wedi digwydd, ac felly mae'n rhaid inni adael.' Mae angen mwy na hynny arnom.

O ran y Bil dilyniant, edrychwch, does gen i ddim gwrthwynebiad i barhau â thrafodaethau ar hyn. I mi, yr hyn y byddwn i eisiau ei wybod yw: beth fyddai'r Bil yn ei wneud? A yw'n ddatganiad yn hytrach na Bil? Sut siâp fyddai ar y Bil? A sut y byddem yn osgoi sefyllfa lle câi Bil o'r fath ei drosysgrifo, i bob pwrpas, gan San Steffan beth bynnag, o ganlyniad i'r Bil diddymu mawr? Felly, gadewch inni barhau â'r trafodaethau hynny. Byddwn yn parhau i ymatal heddiw, ond o ran—[Torri ar draws.] Mewn eiliad. O ran egwyddor Bil o'r fath a'r hyn y gallai ei gyflawni, rwy’n meddwl bod lle i drafodaethau pellach.