Part of the debate – Senedd Cymru am 5:40 pm ar 4 Ebrill 2017.
Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, am eich ymateb ac rwyf wedi gwrando ar yr holl ymatebion yma heddiw. Fy ymateb cyntaf fyddai dweud wrthych chi, os ydych yn derbyn argymhellion y grŵp yr ydych wedi ei gomisiynu, pam nad ydych chi wedi diystyru uno? Rydw i'n ei chael hi'n anodd deall, os ydych chi’n derbyn yr argymhellion hynny, pam y mae angen i chi gomisiynu mwy o ymchwil o fewn eich Llywodraeth ynghylch rhagolygon Cadw yn y dyfodol. Does bosib, os ydych yn derbyn yr argymhellion hynny, na allwch yn awr gario’r argymhellion hynny ymlaen fel y maent yn sefyll? Oherwydd ein bod ni i gyd yn deall yma bod gweision sifil ar y gweithgor penodol. Felly, rwy’n ceisio deall pam yr ymddengys bod yr arbenigwyr yn cael llai o lais, o bosibl, na gweision sifil o fewn eich Llywodraeth. Os ydynt yn mynd i gynnig yr argymhellion adeiladol hyn, nid wyf yn teimlo, o'r hyn yr ydych yn ei ddweud heddiw, bod hynny wedi ei gwir adlewyrchu yn eich ymateb.
Fy ail bwynt fyddai, yr wyf wedi clywed o gwestiynau niferus y mae Dai Lloyd ac eraill wedi’u gofyn yn y gorffennol y byddech yn dweud y byddai yna ymgynghoriad cyhoeddus ar hyn. Nid wyf wedi clywed unrhyw beth heddiw ar y sail honno, felly rwy'n gofyn beth y gallwch ei ddweud wrthym, pan fyddwch yn gwneud penderfyniad o’r diwedd, am sut y bydd yr ymgynghoriad yn cael ei gynnal. Mae pobl yn mwmian pethau yma—nid wyf wedi eich clywed yn dweud pa bryd y bydd yr ymgynghoriad yn cael ei gynnal. Rwy'n credu bod hynny'n bwysig i ni ei glywed yma heddiw.
Y cwestiwn arall yw, gwn fod y llyfrgell genedlaethol yn croesawu'r adolygiad y maent yn ei gael, ond byddwn yn bersonol yn chwilfrydig i glywed eich barn chi am sut y mae sefydliadau eraill yn cael eu hadolygu, os ydych yn bwriadu cynnal unrhyw uno neu unrhyw newidiadau, hefyd. Oherwydd, er eich bod chi ac eraill wedi crybwyll llwyddiannau Cadw yn ddiweddar, maent wedi bod yn tanberfformio’n hanesyddol o gymharu â sefydliadau cenedlaethol eraill. Mae'n eithaf anodd i gael yr holl fanylion am incwm a gwariant. Mae fy nghydweithiwr Dai Lloyd wedi cyflwyno ceisiadau rhyddid gwybodaeth, ac mae wedi ei chael yn anodd cael yr holl wybodaeth honno. Felly, pe gallem gael adolygiad o Cadw a hefyd adolygiad o gyrff eraill, yna rwy’n meddwl y byddai hynny'n deg mewn cysylltiad â'r broses hon.
Fy mhwynt arall fyddai, rwy'n ei chael hi'n anodd hefyd—rwy’n ei chael hi’n anodd iawn heddiw—i ddeall, os ydych chi’n cefnogi neu'n edrych ar y posibilrwydd o uno, sut y byddai hynny’n peidio â golygu y byddai eu hannibyniaeth yn cael ei danseilio. Oherwydd, os ydych yn mynd i fod yn cymryd swyddogaethau masnachol oddi arnynt ac os bydd yna ryw gorff yn gwneud y penderfyniadau hynny, pa ymyriadau a fyddai ganddynt, neu ba lais fyddai ganddynt yn y broses honno? Rwy'n credu bod hynny'n amlwg yn un o'r pryderon allweddol. Ond yn ymarferol, os yw’r annibyniaeth honno i gael ei gwireddu—rydych yn dweud eich bod yn ei chefnogi—yna beth mae hynny'n ei olygu mewn termau ymarferol iddynt fwrw ymlaen â gallu gwneud y penderfyniadau bob dydd hynny fel y gallant gynnal arddangosfeydd amrywiol? Nid y byddwn i'n dymuno gweld yr un mathau o arddangosfeydd â David Melding, ond byddwn i'n awyddus i weld arddangosfeydd sydd wedi eu cynnal ganddynt yn fewnol fel sefydliadau cenedlaethol.
Felly, rwy’n clywed beth y mae pobl yn ei ddweud ac nid wyf yn credu bod neb yn erbyn newid, ond nid wyf yn deall pam fod uno yn dal i fod ar y bwrdd a sut y byddwch yn cynnal y trafodaethau hyn os ydynt yn teimlo, o bosibl, nad ydych chi wedi gwrando arnynt gystal ag y gallech fod wedi gwneud. Diolch.