Part of the debate – Senedd Cymru am 6:02 pm ar 4 Ebrill 2017.
Diolch, Dirprwy Lywydd, ac a gaf i ddiolch i'r Gweinidog, hefyd, am ei ddatganiad? A gaf i roi ar gofnod y ffaith bod fy mhlaid yn croesawu penodiad Margaret Jervis i gynnal yr adolygiad hwn o 'Ymestyn Hawliau'? Credaf fod hynny'n benodiad rhagorol, o ystyried ei phrofiad gyda Plant y Cymoedd a sefydliadau eraill. Rwy'n credu ei bod hi'n unigolyn cryf iawn i ymgymryd â’r swyddogaeth honno a’r her honno, ac rwy’n gobeithio’n fawr y bydd yn ymgysylltu â phob plaid wleidyddol yn y Siambr hon hefyd, ynglŷn â’r ffordd ymlaen.
A gaf i hefyd fynegi rhywfaint o syndod am y swyddogaeth y gofynnir i’r bwrdd hwn ymgymryd â hi? Rwy'n credu y byddwn wedi dymuno gweld bwrdd llawer cryfach, a dweud y gwir, nid yn unig yn annibynnol o ran rhoi rhywfaint o gyngor annibynnol i chi, ond bwrdd â gafael iddo. Bwrdd a oedd o bosibl yn meddu ar rai pwerau comisiynu, yn meddu ar y gallu i gomisiynu’r ymarfer mapio y mae angen ei gynnal ar lefel fanylach er mwyn penderfynu lle gallai’r bylchau hynny yn y ddarpariaeth fod, ac i edrych ar arfer gorau ac yna, gobeithio, sicrhau ei fod yn cael ei gyflwyno’n raddol a helpu i’w rannu â rhannau eraill o'r wlad. Mae’r Gweinidog a minnau’n rhannu’r farn, rwy’n gwybod, nad yw’n ymwneud ag arian yn unig; mae’n ymwneud â’r ffordd orau o wario'r adnodd er mwyn sicrhau’r effaith fwyaf gan wasanaethau ieuenctid ar lawr gwlad.
Ac rwyf wedi dyfynnu ar sawl achlysur yn y Siambr hon ac, yn wir, o amgylch bwrdd y pwyllgor, y ffaith bod gwasanaethau ieuenctid yng Nghonwy, fel awdurdod lleol, yn ffynnu er gwaethaf y ffaith eu bod yn gwario llai yno nag mewn awdurdodau lleol eraill. Y rheswm yn syml dros hyn yw oherwydd eu bod wedi mabwysiadu dull partneriaeth o weithredu ac wedi tyfu’r sector gwirfoddol ar lawr gwlad i ddarparu gwasanaethau yr oedd yr awdurdod lleol, yn draddodiadol, wedi bod yn eu darparu. Felly, rwy'n synnu braidd nad oes gan y bwrdd hwn fwy o afael, mwy o rym, a'r gallu i gomisiynu gwasanaethau a'r gallu i sefydlu’r fframwaith hwnnw a gwneud yr ymchwil sy’n angenrheidiol er mwyn hongian gwasanaethau arnynt. Felly, efallai, Gweinidog, y gallech chi ddweud wrthym a allai hynny fod yn rhywbeth y gallai’r bwrdd hwn ei ysgwyddo yn y dyfodol.
Rydw i’n croesawu'r ffaith bod y penodiadau’n cael eu gwneud drwy'r broses penodiadau cyhoeddus. Rwy'n credu bod hynny'n ffordd synhwyrol iawn ymlaen, hefyd, er mwyn rhoi rhywfaint o hyder i'r sector y bydd y bwrdd hwnnw’n gwbl annibynnol ei farn. Ond, yn amlwg, os yw'r cylch gwaith sydd gan y bwrdd hwnnw am fod yn eang iawn—nid yn unig o ran gwaith ieuenctid ond o ran llawer o agweddau eraill ar wasanaethau cymorth ieuenctid—yna mae perygl y bydd yn datblygu i fod yn fwrdd mawr ac anhylaw oherwydd bydd gwahanol ddiddordebau y bydd angen eu cynrychioli o amgylch y bwrdd. Felly, efallai y gallech chi ddweud wrthym yn union faint o aelodau yr ydych chi’n rhagweld y bydd gan y bwrdd mewn gwirionedd pan fydd ganddo’r nifer llawn o aelodau fel y gall symud ymlaen â’i waith.
O ran ansawdd, Gweinidog, yn amlwg mae Cyngor y Gweithlu Addysg bellach yn gyfrifol am gofrestru gweithwyr ieuenctid ledled Cymru. Rydym eto i weld unrhyw safonau proffesiynol yn cael eu datblygu ar gyfer gweithwyr ieuenctid yn y wlad. Mae hynny'n rhywbeth y dylid ei adael, yn fy marn i, i Gyngor y Gweithlu Addysg. Ar hyn o bryd, wrth gwrs, Llywodraeth Cymru a Gweinidogion Cymru sy’n gyfrifol am ddatblygu’r safonau hynny. Efallai y gallech chi ddweud wrthym pryd a sut yr ydych yn rhagweld y bydd y safonau proffesiynol hynny’n cael eu datblygu ac erbyn pryd yr ydych yn disgwyl iddynt fod yn eu lle. Oherwydd nid ydym byth yn mynd i weld unrhyw fath o drefniadau o ansawdd yn cael eu rhoi ar waith heb allu dwyn gweithwyr ieuenctid i gyfrif am y safonau y disgwylir iddynt eu cyflawni.
Ac yn olaf, o ran trefniadau dros dro, yn amlwg mae'n mynd i gymryd peth amser i gwblhau’r adolygiad y gofynnir i Margaret Jervis ei gynnal ac mae'n mynd i gymryd peth amser i’r bwrdd hwn gael ei roi ar waith. Yn y cyfamser, mae gennych sefydliadau fel CWVYS ac eraill sydd wedi bod yn llenwi'r bwlch, fel petai, mewn gwirionedd, o ran ymgysylltu â rhanddeiliaid a bod yn llais ac yn llais sy’n cynrychioli’r sector gwaith ieuenctid gwirfoddol. Tybed a allech chi ddweud wrthym a fydd y trefniadau ariannu presennol i’r sefydliadau hynny sy'n cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru o ran gwaith ieuenctid yn parhau yn y cyfamser, ac, os felly, am ba hyd yr ydych chi'n meddwl y bydd hynny? Oherwydd, yn amlwg, mae'n bwysig bod y bobl hyn yn gallu cynllunio ymlaen llaw i’r dyfodol, a byddwn yn gwerthfawrogi pe gallech roi ar gofnod beth yw eich barn chi am yr ymrwymiadau ariannol hynny y gallent eu cael.