Part of the debate – Senedd Cymru am 3:35 pm ar 3 Mai 2017.
Diolch, Dirprwy Lywydd, ac rwy’n cynnig gwelliannau 2 i 5 yn enw Paul Davies AC. Yfory, ar 4 Mai, bydd pleidleiswyr yn pleidleisio i ethol eu haelodau yn ein hawdurdodau lleol, ein cynghorau tref a’n cynghorau cymuned. Cyfrifoldeb Llafur Cymry yw deddfwriaeth, polisi a dosbarthu setliadau, wrth gwrs, dros y 18 mlynedd diwethaf. Dros y cyfnod hwn, mae ein trigolion wedi gweld cynnydd o 187 y cant yn y dreth gyngor yng Nghymru. Maent hefyd wedi wynebu toriadau difrifol i’n casgliadau biniau, ac wedi gweld toiledau cyhoeddus, ein llyfrgelloedd a’n canolfannau cymunedol lleol yn cau. Amharwyd ar y bobl sy’n byw yn ein cymunedau gwledig gan y toriadau niferus dan law’r Llywodraeth Lafur yng Nghymru, yn enwedig y toriadau llym i drafnidiaeth gymunedol, sydd wedi peri i lawer o bobl deimlo’n ynysig a diobaith. Felly, mae’n amlwg y bydd pleidleiswyr yn chwilio am newid ac am gynrychiolwyr a fydd yn brwydro drostynt, ac yn dadlau yn erbyn toriadau anferth o’r fath a diffyg effeithlonrwydd o ran y modd y caiff eu gwasanaethau eu darparu.
Mae ein gwelliant cyntaf yn tynnu sylw at y toriadau anghymesur i awdurdodau gwledig: 10 y cant, Sir Fynwy; 9 y cant, Bro Morgannwg; a bron i 8 y cant yng Nghonwy. Y dreth gyngor yw’r baich dyled mwyaf yng Nghymru o hyd yn ôl y ganolfan cyngor ar bopeth, gyda thrigolion bellach yn wynebu cynnydd o 187 y cant ers i Lafur ddod i rym. Serch hynny, mae’n 230 y cant yng Nghonwy, ond nid yw hyn wedi atal Plaid Cymru, y Blaid Lafur, y Democratiaid Rhyddfrydol a’r aelodau annibynnol rhag cefnogi a phleidleisio dros godiadau pellach. Mae glanhau strydoedd a chasgliadau biniau, a nodir yng nghynnig Plaid Cymru fel swyddogaethau pwysig a wneir gan lywodraeth leol, wedi cael eu torri mewn modd nas gwelwyd erioed o’r blaen. Do, gan Blaid Cymru a’r Blaid Lafur. Yng Nghonwy, mae casgliadau biniau bob pedair wythnos a thipio anghyfreithlon—sydd bellach ar ei lefel uchaf ers pum mlynedd—yn achosi trallod mawr i fy etholwyr, gan effeithio’n bennaf ar ein teuluoedd, ein pensiynwyr a’n pobl fwyaf bregus.
Mae’r Ceidwadwyr Cymreig yn gweithio i amddiffyn a diogelu’r gwasanaethau hanfodol hyn, gan addo adfer casgliadau biniau i drefn bythefnosol, fan lleiaf, a gwrthwynebu’n sylfaenol unrhyw gynnydd pellach a diangen yn y dreth gyngor.