8. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am flaenoriaethau Llywodraeth Cymru o ran gwella canlyniadau iechyd yn Sir Drefaldwyn? OAQ(5)0168(HWS)

Rydym yn parhau i weithio gyda’r bwrdd iechyd a phartneriaid eraill yng Nghymru i roi amryw o gamau ar waith er mwyn gwella mynediad at wasanaethau gofal iechyd sy’n ddiogel ac yn gynaliadwy ac mor agos i gartrefi pobl â phosibl ac o’r ansawdd gorau.

Rwy’n falch iawn o glywed yr ateb hwnnw, Ysgrifennydd y Cabinet. Fe fyddwch yn ymwybodol o’r gwaith sy’n digwydd yn Swydd Amwythig ar ble y dylid lleoli gwasanaethau brys, naill ai yn Amwythig neu yn Telford. Barn mwyafrif llethol o fy etholwyr yw y dylai’r gwasanaethau hynny gael eu lleoli yn Amwythig. Dyna ble y dylid lleoli’r gwasanaethau brys—nid wyf wedi cyfarfod ag unrhyw etholwr sy’n dweud fel arall.

Roedd Llywodraeth Cymru wedi cadw’n dawel yn flaenorol ynglŷn â’i dewis, ond roeddwn yn falch iawn pan gadarnhaodd y Prif Weinidog yn y Siambr rai wythnosau yn ôl y byddai’n well ganddo weld y gwasanaethau brys yn cael eu lleoli yn Amwythig. A gaf fi ofyn, a ydych wedi cyflwyno sylwadau i’r ymddiriedolaeth ac a ydych wedi cymryd rhan uniongyrchol yn yr ymgynghoriad? Rwy’n awyddus iawn i chi ymateb eich hun fel Ysgrifennydd y Cabinet, yn hytrach na thrwy fwrdd iechyd Powys yn unig.

Diolch am y cwestiwn a’r gwahoddiad i gymryd rhan yn uniongyrchol yn y broses. Nid wyf yn credu ei bod yn briodol i mi gymryd rhan yn uniongyrchol drwy ysgrifennu at, neu geisio cymryd rhan yn y broses sydd ar y gweill. Mae yna broses anodd iawn yn mynd rhagddi gyda’r rhaglen Future Fit. Mae dwy farn gwbl groes, i bob pwrpas, rhwng dau weithredwr gwahanol a grwpiau comisiynu clinigol sydd yr un mor gytbwys yn y broses o wneud penderfyniadau.

Mae hynny’n newyddion drwg i drigolion yn Swydd Amwythig a Telford a Wrekin, ond hefyd i drigolion Cymru sy’n dibynnu ar y gwasanaethau a ddarperir yno. Rwy’n credu bod yna her go iawn yn wynebu Llywodraeth y DU, sy’n gweithredu fel Llywodraeth ar gyfer Lloegr, i ddatrys y modd y caiff y broses hon ei datrys mewn gwirionedd a’r sylfaen dystiolaeth a ddarperir. Ond mae bwrdd iechyd Powys wedi bod yn ymwneud â hyn ac maent yn cyflwyno sylwadau’n uniongyrchol ar ran trigolion Cymru sy’n defnyddio’r gwasanaethau hynny.

Nid y safbwynt anhunanol yn unig—yr effaith ar drigolion Cymru sy’n defnyddio’r gwasanaethau hynny—sydd angen i’r gwasanaethau yn Lloegr ei ystyried yn hyn, mae angen iddynt ddeall hefyd fod eu gwasanaethau’n cael eu comisiynu a’u hariannu gan drigolion Cymru. Os yw’r gwasanaethau hynny’n symud yna gall y llif ariannol ddiflannu wrth i drigolion gael eu cyfeirio i rywle arall. I fod yn deg, mae Powys wedi bod yn agored ynglŷn â’r ffaith y bydd yn rhaid iddynt wneud penderfyniadau gwahanol o bosibl os gwneir dewis gwahanol ynglŷn â lleoliad gwasanaethau rhwng Amwythig a Telford.

Mae’n fater anodd, ond mae’n fater arbennig o anodd i GIG Lloegr ei ddatrys, gyda’r Ysgrifennydd Gwladol dros Iechyd yn Llywodraeth y DU. O’n safbwynt ni, byddwn yn parhau i wneud yn siŵr fod bwrdd iechyd Powys yn diogelu ac yn cynrychioli buddiannau trigolion Cymru a gynrychiolir gennych yn y lle hwn.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.